مقدمه
در عصر حاضر دو عامل، چاقی و نقص ویتامین D که اغلب با هم مشاهده میشوند، از مشکلات اپیدمیولوژیکی در سراسر جهان محسوب میشوند [
1]. این درحالی است که در کشورهای پیشرفته از هر 3 بزرگسال، 2 نفردارای اضافه وزن و از هر 2 فرد بزرگسال یک نفر، سبک زندگی غیر عال دارد [
2]. شاخص توده بدن و توده چربی شکمی از عوامل تعیینکننده ویتامین D شناخته میشوند و نقص ویتامین D در افراد چاق شایع است [
3]. از سویی، ارتباط دو طرفه بین چاقی و اختلالات روانی شایع مانند افسردگی، اضطراب و عزت نفس پایین یک نگرانی بهداشت عمومی محسوب میشود، زیرا هر کدام از این متغیرها به تنهایی و یا با هم اثرات منفی شدیدی بر سلامتی و کیفیت زندگی افراد دارند. اختلالات روانشناختی بهعنوان یک عامل قابلتوجه در سلامتی مرتبط با اضافه وزن و چاقی شناخته شده است [
4]. نتایج تحقیقات داخلی نشان میدهد که شیوع افسردگی در افراد چاق 3 برابر بیشتر از افراد با اضافه وزن جزیی در ایران میباشد [
5]. بعلاوه چاقی با کاهش کیفیت زندگی و امید به زندگی همراه است [
6, 7] و بهطور معناداری با مشکلات بهداشت روان ارتباط دارد [
8]. سازمان بهداشت جهانی سلامت روان را حالتی تعریف میکند که فرد توسط آن به تواناییهای خود پی ببرد و بتواند با استرسهای طبیعی زندگی کنار بیاید. براساس گزارشات موجود، در عصر حاضر از هر 4 نفر مردم جهان، 1 نفر تحت تأثیر نگرانیهای بهداشت روان قرار دارد [
9].
محققان دریافتند بیمارانی با سطوح ویتامین D پایینتر از نرمال، از اختلالات خلقی رنج میبرند [
10] و افراد افسرده دارای سطح ویتامین D کمتری در مقایسه با افراد سالم هستند. همچنین مشاهده شد که خطر ابتلا به افسردگی در افرادی با سطوح پایین ویتامین D، بیشتر است [
11]. ویتامین D یک هورمون محلول در چربی است که نقش اساسی در سلامت مغز دارد و بهعنوان یک استروئید عصبی ضروری با اعمال مختلف در مغز شناخته میشود. 25-هیدروکسی ویتامین D گردشی (خون)، با عبور از سد خونی مغزی و وارد سلولهای گلیال و سلولهای عصبی میشود. کلسیتریول با اتصال به گیرنده ویتامین D که اصولاً در هسته سلولهای هدف قرار دارد، اثرات خود را میانجیگری میکند [
12]. بیان گیرندههای ویتامین D در منطقه پری فرونتال، بخش قشری، تالاموس، آمیگدال و هیپوکامپ افزایش مییابد که ازجمله مناطق اصلی مغز درگیر در پاتوفیزیولوژی افسردگی هستند [
11].
امروزه به تمرکز بر برنامههای مزمن مدیریت وزن براساس وضعیت سلامتی و اهداف کلی کاهش وزن افراد مبتلا به چاقی، برای افزایش کیفیت زندگی توصیه میشود [
13]. در یک مطالعه فراتحلیل نشان داده شد که ارتباط مهمی بین کاهش وزن و بهبود کیفیت زندگی در افراد چاق وجود دارد و کاهش وزن بالاتر از حد متوسط، در مقایسه با سایر روشهای درمانی، با بیشترین بهبود در کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی همراه بوده است[
7]. بسیاری از محققان گزارش کردهاند که سلامت روانی با کاهش وزن توسعه مییابد [
14]. فعالیت بدنی یک استراتژی مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی و وضعیت سلامت عاطفی است که میتواند بیماریهای همراه با چاقی، مانند افسردگی و علائم اضطراب را کاهش دهد [
15] و آمادگی جسمانی با علائم افسردگی رابطه معکوس دارد [
16]. برخی از محققین نشان دادند که فعالیت ورزشی به تنهایی و یا بهصورت کمکی، یک درمان مؤثر برای افسردگی خفیف و متوسط میباشد اما در برخی از مطالعات از این فرضیه حمایتی نشده است [
17]، درحالیکه بهبود سلامت جسمی با مداخلات کاهش وزن بهخوبی تأیید شده است، اما شواهدی روشنی در مورد افزایش سلامت روان ازطریق این مداخلات وجود ندارد [
18]. پیلاتس یکی از شیوههای ورزشی که بهطور گستردهای برای تقویت سلامت و درمان کمکی در انواع مختلف بیماریها استفاده میشود [
19]. اگرچه پیلاتس به منظور کاهش وزن بدن طراحی نشده است، اما میتواند گزینه خوبی برای افراد دارای اضافه وزن یا چاق باشد که در انجام مداوم تمرینات بدنی سنتی یکنواخت و خستهکننده مشکل دارند [
15]. ورزش پیلاتس بهعلت ایجاد تمرکز زیاد بر روی عضلات مرکزی، با اجرای این شیوه ورزشی در انجام تمرینات بالینی، میتوان به بهبود وزن بدن کمک کرد [
20].
در مطالعات اخیر میانگین سطح ویتامین D کل مردم ایران، در سالهای 2009-2018، 25/41 نانوگرم در میلیلیتر، گزارش شده است که در محدوده کمبود ویتامین D است. اگرچه شیوع این کمبود در زنان بیشتر مردان بوده است، اما درصد مردان دارای نقص ویتامین D از 22/6 درصد در سال 2009 به 31/9 درصد در سال 2018 افزایش یافته است [
21]. بهعلاوه مردان دارای نقص ویتامین D دارای شاخص توده بدنی بالاتری نیز هستند [
21]. ازآنجاکه میزان ویتامین D در مردان ایرانی مبتلا به کمبود ویتامین D، 3 واحد بیشتر از زنان است، اما وضعیت ویتامین D آنان کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. بنابراین توجه بیشتر به مراقبتهای بهداشتی و سبک زندگی مردان توصیه میشود [
22]. از سویی، مشاهده شده است که افراد چاق و دارای اضافه وزن، کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی بیشتری را تجربه میکنند و ارتباط دو طرفه بین چاقی و سلامت روان وجود دارد، بهطوریکه افراد دارای اضافه وزن و چاقی به احتمال زیاد ازنظر سلامت روانی ضعیف میباشند و افردی با سلامت روانی پایین، بیشتر در معرض خطر افزایش وزن و در نتیجه چاقی قرار دارند [
21]. افزون بر این اضافه وزن یا چاقی بهطور قابلتوجهی با میزان کمتر امید به زندگی، کیفیت زندگی پایینتر و هزینههای مراقبتهای بهداشتی بالاتر همراه است[
6].
بنابراین مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر مداخلههای تمرین پیلاتس و مصرف ویتامین D بر کیفیت زندگی و سلامت روان مردان دارای اضافه وزن انجام شده است.
مواد و روشها
مطالعه حاضر یک پژوهش نیمهتجربی از نوع کارآزمایی بالینی یک سو کور بود. جامعه آماری این پژوهش شامل مردان بزرگسال غیر ورزشکار دارای اضافه وزن ( شاخص توده بدن بین 25 تا 29 کیلوگرم بر مترمربع)، با دامنه سنی 45 تا 55 سال مراجعهکننده به باشگاههای ورزشی شهر قائمشهر جهــت فعالیت تفریحی در سال 1398 است. در ابتدا بهطور دسترس و هدفمند، 52 دواطلب دارای شرایط ورود به مطالعه انتخاب شدند. سپس بهروش تصادفی قرعهکشی در 4 گروه کنترل، تمرین و ویتامین D و ترکیبی (تمرین+ویتامین D) قرار گرفتند (13 نفر در هر گروه کنترل). حجم نمونه با مرور مطالعات قبلی و نسخه 3.1 نرمافزار جیپاور با احتساب ضریب اطمینان 95 درصد و توان 80 درصد، 10 نفر برای هر گروه تعیین شد که با در نظر گرفتن 30 درصد ریزش، 13 نفر برای هر گروه در نظر گرفته شد [
23]. آزمودنیها پس از انتخاب و تکمیل رضایتنامه کتبی به تحقیق راه یافتند.
ملاکهای ورود به تحقیق داشتن شاخص توده بدن بین 25 تا 29 کیلوگرم بر مترمربع، عدم شرکت در فعالیت منظم ورزشی طی 6 ماه گذشته و نداشتن سابقه بیماریهای قلبی عروقی، پرفشارخونی و بیماریهای التهابی و مفصلی بود. همچنین ملاکهای خروج از پژوهش شـامل شرکت نامنظم در فعالیت ورزشی، استفاده از هر گونه دارو خاص یا مکمل و مصرف سیگار بود. آزمودنیها پس از انتخاب و تکمیل رضایتنامه کتبی به تحقیق راه یافتند. ضمن بیان رعایت محرمانه بودن اطلاعات و امکان خروج از مطالعه در صورت عدم تمایل به ادامه همکاری، مداخله صورت گرفت.
تمرین پیلاتس (شامل تمرکز زیاد بر روی عضلات مرکزی همراه با کنترل، دقت، حرکات روان و تنفس)، طی 8 هفته و 3 جلسه در هفته توسط آزمودنیهای گروههای تمرین و ترکیبی انجام میشد. هر جلسه شامل 3 بخش گرم کردن (10 دقیقه گرم کردن)، تمرینات اصلی پیلاتس و سرد کردن (5 دقیقه)، بود که طی 60 دقیقه با شدت 50 تا 55 درصد ضربان قلب ذخیره، در یک ست با 10 تکرار شروع شد و تا رسیدن به 75 دقیقه تمرین با شدت 65 تا 70 درصد ضربان قلب ذخیره، 4 ست با 12 تکرار تا هفته هشتم، با افزایش تدریجی 5 درصد به شدت تمرین، یک ست و 2 تکرار در هر 2 هفته انجام میشد. تمرینات اصلی نیز شامل پل سرشانه، کشش تک پا، کشش دوپا، کشش تک پا با پیچ بالاتنه، حرکت صد، دایره زدن با یک پا، بالا آوردن تکپا از پهلو، خم شدن از پهلو خوابیده، کبری، دارت و ستاره بود. شدت تمرین بر اساس ضربان قلب ذخیره برای هر آزمودنی تعیین شد [
23]. گروههای ویتامین D و ترکیبی کپسول ویتامین D3 به میزان IU50000 ساخت شرکت مورد تأیید و گروه کنترل کپسول حاوی پارافین خوراکی را یک بار در هفته (بهصورت یک سو کورشده) مصرف کردند.
ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه خود گزارشی کیفیت زندگی و پرسشنامه سلامت روانی بوده است.
پرسش نامه کیفیت زندگی (SF-36)
پرسش نامه کیفیت زندگی که جهت بررسی کیفیت زندگی مرتبط به سلامتی به کار می رود شامل 36 سؤال است که کیفیت زندگی را دو بخش کلی سلامت جسمانی و سلامت روانی ارزیابی میکند. به مجموع نمرات مرتبط با سلامت، نمرات صفر تا 100 تعلق میگیرد و نمرات بالاتر نشاندهنده وضعیت سلامت بهتر است. نمرات سلامت جسمانی و روانی محاسبه و سپس به امتیاز بین صفر تا صد تبدیل شد. این ابزار در ایران نیـز هنجاریـابی شده و با آلفـای کرونباخ بـین 0/88 تـا 0/95 درصد گزارش شده است [
24].
پرسشنامه سلامت روانی گلدبرگ
برای تعیین سلامت روانی از پرسشنامه سلامت روانی گلدبرگ (GHQ) استفاده شد. این پرسشنامه یکی از شناختهشدهترین ابزار شناسایی اختلالات روانی غیر سایکوتیک در شرایط گوناگون به کار میرود و دارای 28 سؤال و 4 مقیاس علائم جسمانی، علائم اضطرابی و اختلالات خواب، اختلال در عملکرد اجتماعی و افسردگی میباشد. هر مقیاس مربوط با 7سؤال در یک طیف لیکرت 4 درجه الف تا د تعیین میشود که نمره 3،2،1،0 تعلق میگیرد. نمرات بالاتر، بیانگر سلامت روانی کمتر است. متوسط حساسیت به این پرسشنامه 0/84(بین 0/77 تا 0/89) گزارش شده است [
24, 25]. آزمودنیها در 2 مرحله پیش و پس از 8 هفته پرسشنامههای کیفیت زندگی و سلامت عمومی تکمیل کردند.
مقادیر 25-هیدروکسی ویتامینD در مرحله پیشآزمون با استفاده از روش الایزا (Euroimmun, Luebeck, Germany) و دستورالعمل شرکت سازنده با حساسیت 1/9 نانوگرم/میلی لیتر اندازه گیری شد.
برای تجزیهوتحلیل دادهها آزمونهای تیزوجی، تحلیل واریانس یکطرفه ( از آزمونهای کروسکال والیس و یو منویتنی برای دادههای غیرطبیعی) و تعقیبی توکی بهترتیب برای بررسی تغییرات درونگروهی، بینگروهی و تعیین محل اختلاف در سطح معناداری 0/05>P استفاده شد. همچنین طبیعی بودن توزیع دادهها و تجانس واریانسها، بهترتیب با استفاده از آزمونهای شاپیرو ویلک و لون بررسی شد. کلیه تجزیهوتحلیل آماری با استفاده از نسخه 22 نرمافزار SPSS انجام شد.
یافتهها
مشخصات آنتروپومتری آزمودنیهای همراه با وضعیت پایه ویتامین D ارائهشده در
جدول شماره 1 نشان میدهد که آزمودنیها در وضعیت پایه همسان بودهاند.
.jpg)
براساس نتایج، آزمودنیهای همه گروهها دارای وضعیت ویتامین D پایینتر از حد نرمال بودند (کمتر از 30 نانوگرم/میلیلیتر). 40 درصد از آزمودنیها دارای سطوح ناکافی ویتامین D (بین 29-20 نانوگرم/میلیلیتر) و 60 درصد دیگر به نقص ویتامینD (کمتر از20 نانوگرم/میلیلیتر) مبتلا بودند. همچنین نتایج بررسی درونگروهی نشان داد 8 هفته مکمل سازی با ویتامین D، تمرینات پیلاتس و ترکیبی از تمرین پیلاتس و مکمل ویتامین D، با افزایش معنادار کیفیت زندگی و ابعاد روانی و جسمانی آن (
جدول شماره 2)، همچنین بهبود سلامت روان و ابعاد علائم جسمانی، علائم اضطراب و اختلالات خواب، اختلال در عملکرد اجتماعی و افسردگی و کاهش وزن بدن(
جدول شماره 3) همراه بود، اما در گروه کنترل میزان کیفیت زندگی و ابعاد روانی و جسمانی آن، همچنین سلامت روان، کاهش معناداری یافت.
.jpg)
باتوجهبه نتایج حاصل از مقایسه بینگروهی متغیرها در پیشآزمون، تفاوت معناداری بین میانگینهای کیفیت زندگی (0/624=F و 0/603=P) و ابعاد روانی (0/654=F و 0/583=P) و جسمانی آن (0/620=F و 0/606=P)، سلامت روان (0/624=F و 0/603=P) و ابعاد علائم جسمانی (1/339=F و 0/273=P)، علائم اضطراب و اختلالات خواب (0/662=F و 0/580=P)، اختلال در عملکرد اجتماعی (0/663=F و 0/580=P)، افسردگی (0/660=F و 0/581=P) وزن بدن (0/715=F و 0/455=P) در مرحله پیشآزمون مشاهده نشد که بیانگر همسانی این متغیرها در وضعیت پایه بود. همچنین تفاوت معناداری بین درصد تغییرات میانگین (اختلاف میانیگن پس و پیشآزمون/میانگین پیشآزمون) این متغیرها مشاهده شد (
جداول شماره 3 و
4)، بهطوریکه میزان تغییرات میانگین امتیازات کیفیت زندگی و ابعاد آن، سلامت روان و ابعاد آن در گروههای تجربی در مقایسه با گروه کنترل بالاتر بود و تأثیر مداخله ترکیبی تمرین پیلاتس و مصرف ویتامین D بر بهبود سلامت روان، کیفیت زندگی و ابعاد آنها بیشتر از 2 مداخله دیگر بود، اما تفاوت معناداری بین اثرات این 2 مداخله بر متغیرهای موردمطالعه مشاهده نشد (
جداول شماره 3 و
5).
.jpg)
بهعلاوه کاهش میانگینهای وزن بدن در گروههای تجربی در مقایسه با گروه کنترل بالاتر بود، اما میزان این تغییرات در گروه ترکیبی در مقایسه با گروه مکمل ویتامین D بهطور معناداری بیشتر بود.
بحث
در تحقیق حاضر، اثر مداخلههای تمرین پیلاتس و مصرف ویتامین D بر کیفیت زندگی و سلامت روان مردان دارای اضافه وزن مورد بررسی قرار گرفته است. براساس نتایج وضعیت ویتامینD، آزمودنیهای گروههای تحقیق در سطح نرمال نبوده است و 40 درصد دارای سطوح ناکافی و 60 درصد نقص ویتامینD داشتند. موافق با این نتایج، در یک مطالعه فراتحلیل که ارتباط کمی بین چاقی و نقص ویتامین D تأیید شده بود، نشان داده شد که شیوع نقص ویتامین D در افراد چاق 35 درصد بیشتر از افراد دارای وزن نرمال و 24 درصد بیشتر از افراد دارای اضافه وزن است[
26]. میزان چربی بدن با غلظت ویتامین D، همبستگی معکوس دارد. این همبستگی معکوس ممکن است به کاهش دسترسی زیستی ویتامین D3 از منابع غذایی و پوست بهدلیل رسوب ویتامین D در بخشهای چربی بدن [
22] و یا کم شدن تحرک افراد چاق که قرار گرفتن در معرض نور خورشید را کاهش میدهد، مربوط شود [
27].
ازجمله یافتههای تحقیق حاضر بهبود کیفیت زندگی در حالت کلی و همچنین در هر 2 بعد روانی و جسمانی آن و افزایش سلامت روان همراه با کاهش در نشانههای جسمانی، اضطراب و اختلالات خواب، اختلال اجتماعی و افسردگی مردان اضافه وزن بود که دارای سطوح پایینتر از نرمال ویتامین D بودند.
موافق با یافتههای تحقیق حاضر، جوئر و همکاران [
28] در بررسی تأثیر 12 ماهه مصرف ویتامین D بر سلامت روانی افراد مسن که 58 درصد از آزمودنیها دارای نقص ویتامین D بودند، نشان دادند که صرفنظر از دُزهای محتلف درمانی، مصرف ویتامین D با افزایش سلامت روان آنان همراه بود. پنکوفر و همکاران [
29] هم کاهش میزان افسردگی و اضطراب حالتی و صفتی و همچنین افزایش وضعیت سلامت روان زنان مبتلا به دیابت نوع 2 با علائم افسردگی قابلتوجه، پس از مدت 6 ماه مصرف هفتگی مکمل ویتامین (50000 واحد) گزارش دادند. در پژوهشی دیگر کاهش شدید افسردگیهای خفیف، متوسط و شدید در دختران نوجوان پس از 9 ماه مصرف مکمل های ویتامین D با دُز بالا (50 هزار واحد در هفته) مشاهده شد [
30]. بهعلاوه در برخی از مطالعات، ارتباط قوی بین سطوح 25-هیدروکسی ویتامینD با سلامتی خود ارزیابی شده و داشتن روزهای همراه با بیماری در مردان بالغ سالم 25 تا 65 سال [
21]، ارتباط بین میزان سرمی 25-هیدروکسی ویتامینD و سلامت روان در زنان جوان [
31] و شاخصهای افسردگی و اضطراب سلامت روان در جمعیت وسیعی از بزرگسالان [
32] گزارش شده است. باتوجهبه ارتباطات گزارششده گفتهشده میتوان بیان کرد که مصرف ویتامین D میتواند منجر به بهبود کیفیت زندگی و سلامت روان در مردان دارای اضافه وزن تحقیق حاضر شده باشد. مکانیسمهای دقیق بیولوژیکی مرتبط با ویتامین D و بهبود سلامت روان کاملاً درک نشده است. بااینحال در برخی مطالعات پیشنهاد شده است که عوامل دیگری مانند افسردگی، بیماریهای مزمن و درد بر کیفیت زندگی تأثیر میگذارند. شاید تأثیر ویتامین D بر کیفیت زندگی تا حدی به این عوامل مرتبط باشد که به نوبه خود، بخشی از کیفیت زندگی میباشند [
21]. ویتامین D ممکن است نقش بالقوهای در حفظ تعادل کلسیم بخشهای درون و خارج سلولی، تعادل انتقالدهنده تحریکی (گلوتامات) و مهاری (گاما آمینو بوتیریک اسید) عصبی ازطریق تنظیم داخل سلولی ذخیره کلسیم و سیگنالینگ سلولی ایفا کند و بهطور مطلوبی شروع افسردگی را تحت تأثیر قرار دهد [
33]. ویتامین D ارتباط مثبتی با تولید سروتونین دارد و سطح پایین سروتونین موجب افسردگی میشود [
34]. فرم فعال ویتامین D در تنظیم تیروزین هیدروکسیلاز که به نوبه خود تنظیمکننده تولید نروترنسمیترهای تنظیمی خلقوخوی (نوراپی نفرین و دوپامین) است، نقش مهمی دارد و ممکن است بهطور غیرمستقیم خلقوخو را از طریق تحریک ژنهای تولیدکننده نوروترانسمیترهایی که باعث احساسات افسردگی میشوند، تنظیم کند [
35]. ارتباط بیولوژیکی بین ویتامین D و خلقوخو، این فرضیه را مطرح میکند که سطح کافی ویتامین D با کاهش احتمال بیماری روانی مرتبط است [
32]. ویتامین D، محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال که تولید انتقالدهندههای عصبی مونوآمین اپی نفرین، نوراپی نفرین و دوپامین در قشر آدرنال تنظیم میکنند را تعدیل میکند و همچنین در برابر تخلیه دوپامین و سروتونین محافظت میکند [
12].
از نتایج مهم دیگر تحقیق حاضر، تأثیر تمرینات منظم پیلاتس بر افزایش شاخصهای کیفیت زندگی و سلامت روان مردان دارای اضافه وزن است. این نتایج موافق با نتایج سایر محققین بوده است [
25,
36, 37, 38]. نظری و همکاران [
25] بهبود سلامت روانی و کیفیت زندگی زنان سالمند کم تحرک را پس از 8 هفته تمرینات پیلاتس مشاهده کردند. خیراندیش و همکاران [
36] هم کاهش میزان افسردگی، استرس و اضطراب در زنان چاق پس از یک دوره تمرینات پیلاتس تأیید کردند. علاوهبراین بهبودکیفیت زندگی بیماران مبتلا به اسپوندیلولیزیس پس از 8 هفته تمرینات پیلاتس [
37] و کاهش اضطراب، افسردگی و خستگی و افزایش در کیفیت زندگی و بعد نشاط پس از 6 هفته تمرینات پیلاتس بر روی تشک [
38] توسط سایر محققین گزارش شده است. در مطالعهای دیگر بر روی افراد دارای اضافه وزن و یا چاق، بهبود کیفیت زندگی و کاهش در افسردگی و اضطراب پس از 8 هفته انجام تمرینات پیلاتس تأیید شد [
16]. بنابراین ورزش پیلاتس با تأثیر بر بهبود سلامت جسمانی و روان میتواند منجر به کاهش افسرگی، اضطراب و اختلالات خواب و همچنین افزایش توانایی فرد در انجام وظایف خود، تصمیمگیری بهتر در امور، افرایش احساس رضایت و نقش موثر در انجام کارها و درنتیجه بهبود کیفیت زندگی شود. بهعلاوه انجام منظم فعالیت جسمانی به تغییرات روانشناسی متعددی مانند عزت نفس، احساس خودکارآمدی بیشتر و چشمانداز مثبت از خود باتوجهبه خود شناختی منتج میشود [
39] و ازطریق ایجاد یادگیری مهارت، اعتماد به نفس، حمایت اجتماعی، بهبود عملکرد فیزیکی، تعادل، قدرت و انعطافپذیری، موجب بهبود سلامت عمومی میشود [
24]. ازنظر بیولوژیکی سطوح پایین نورآدرنالین در بینظمی خلقی اثرگذار است و فعالیت ورزش ممکن است اثر ضدافسردگی را ازطریق تولید نورآدرنالین نیز اعمال کند [
39]. ازطرفی فعالیت ورزشی، پروتئین کیناز سرین/ ترئونین را در مناطق مغزی که با شناخت و رفتارهای عاطفی سروکار دارند، فعال میسازد و میتواند به بهبود وضعیتهای سلامت روان از طریق کاهش اثرات استرس، اضطراب و افسردگی کمک کند [
40]؛ همچنین فعالیت ورزشی باعث افزایش فعالیت سیستم سروتونرژیک و آدرنرژیک مغز میشود و بهطور مؤثری همانند داروهای مهارکنندههای انتخابی جذب مجدد سروتونین، نقش ضد افسردگی خود را اعمال میکند [
41].
در تحقیق حاضر اگرچه اختلاف قابلتوجهای بین مداخلههای تمرین پیلاتس و مصرف ویتامین D بر بهبود کیفیت زندگی و سلامت روان مشاهده نشد، اما مداخله ترکیبی با تشدید اثرات فوق در مقایسه با 2 مداخله دیگر یعنی مصرف مکمل ویتامین D و تمرینات پیلاتس صرف همراه بوده است. این نتایج تأییدی بر تأثیر همافزایی و قویتر مداخله ترکیبی بر کیفیت زندگی و سلامت روان در شرایط اضافه وزنی همراه با سطوح پایینتر از نرمال ویتامین D میباشد که میتواند بر مسیرهای سیگنالینک مشترک ورزش و ویتامین D ازجمله تأثیر بر سروتونین و دوپامین [
12،
33, 34 ,35 ,
39, 40 ,41] و وزن بدن اعمال شود.
ازجمله یافتههای مهم دیگر تحقیق حاضر، تغییرات میانگینهای وزن بدن در گروههای آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل بالاتر بود و میزان این کاهش در گروه ترکیبی در مقایسه با گروه مکمل ویتامین D بهطور معناداری بیشتر بود. موافق با نتایج تحقیق کاهش وزن بدن پس از 6 هفته مصرف هفتگی ویتامینD با دُز IU 50000 [
42] و یا تمرینات پیلاتس 20 در بزرگسالان دارای اضافه وزن یا چاقی تأیید شد. کاهش وزن بهطور قابلتوجهی میتواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و اختلالات سلامت روان مرتبط با چاقی را کاهش دهد [
6،
8]. باتوجهبه ارتباط منفی و قوی بین نارضایتی بدن و بهزیستی جسمی [
43] به نظر میرسد کاهش وزن، کاهش حاصل از مصرف ویتامینD، انجام تمرینات پیلاتس و یا مداخله ترکیبی از جمله توجیهات دیگر بهبود کیفیت زندگی و افزایش سلامت روان در مردان چاق تحقیق حاضر محسوب شود.
ازجمله محدودیتهای مطالعه حاضر می توان به کم بودن حجم نمونه، بازه زمانی محدود اشاره کرد. همچنین این پژوهش فقط بر روی مردان اضافه وزن که دارای سطوح پایین ویتامین D بودند، انجام شد. انجام مطالعات مشابه با حجم نمونه بیشتر و جامعه آماری دیگر اطلاعات دقیقتری را در مورد تأثیر تمرینات پیلاتس و مصرف ویتامین D در بهبودی کیفیت زندگی و افزایش سلامت روان فراهم خواهد کرد.
نتیجهگیری
یافتههای مطالعه حاضر نشان داد وضعیت ویتامینD در مردان دارای اضافه وزن، پایینتر از حد نرمال بود و هر 3 شیوه درمانی تمرین پیلاتس، مصرف ویتامین D و ترکیبی از تمرین پیلاتس همراه با مصرف ویتامین D میتواند منجر به بهبود در کیفیت زندگی و ابعاد مختلف جسمی و روانی آن و همچنین افزایش سلامت روان در افراد دارای اضافه وزن با سطوح پایینتر از نرمال ویتامین D شود. اگرچه تفاوت معناداری بین تأثیر مداخلههای تمرین پیلاتس، مصرف ویتامین D بر تغییرات کیفیت زندگی، سلامت روان و ابعاد آنها مشاهده نشد، اما مداخله ترکیبی اثرات قویتری در توسعه کیفیت زندگی و افزایش سلامت روان در مقایسه با 2 مداخله دیگر همراه بوده است. بنابراین حفظ سطوح نرمال ویتامین D و شرکت منظم در فعالیتهای ورزشی مانند پیلاتس برای توسعه کیفیت زندگی و افرایش سلامت روان به افراد دارای اضافه وزن و یا چاق پیشنهاد میشود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کلیه مراحل تحقیق زیر نظر متخصصین ورزشی با رعایت نکات اخلاقی، حفظ ایمنی و سلامت آزمودنیها انجام شده است. بهعلاوه مطالعه حاضر در مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران باکدIRCT20190831044650N2 تأیید شده است و دارای کد اخلاق IR.IAU.BABOL.REC.1398.088 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایاننامه کارشناسی ارشد فیزیولوژی ورزشی خانم معصومه خدادوست در دانشگا ه آزاد اسلامی واحد قائمشهر است. هم نین پژوهش حاضر حامی مالی نداشته است.
مشارکت نویسندگان
ایدهپردازی و مفهومسازی، اصلاح نگارشی و تجزیهوتحلیل دادهها: معصومه حبیبیان؛ جمعآوری اطلاعات، روش پژوهش و نمونهگیری ، نگارش پیشنویس اولیه و جمعآوری اطلاعات: معصومه خدادوست.
تعارض منافع
در پژوهش حاضر هیچگونه تضاد منافعی وجود ندارد.
References
1.
Duan L, Han L, Liu Q, Zhao Y, Wang L, Wang Y. Effects of vitamin D supplementation on general and central obesity: Results from 20 randomized controlled trials involving apparently healthy populations. Ann Nutr Metab. 2020; 76(3):153-64. [DOI:10.1159/000507418] [PMID]
2.
Batrakoulis A, Fatouros IG, Chatzinikolaou A, Draganidis D, Georgakouli K, Papanikolaou K, et al. Dose-response effects of high-intensity interval neuromuscular exercise training on weight loss, performance, health and quality of life in inactive obese adults: Study rationale, design and methods of the DoIT trial. Contemp Clin Trials Commun. 2019; 15:100386. [DOI:10.1016/j.conctc.2019.100386] [PMID] [PMCID]
3.
Bassatne A, Chakhtoura M, Saad R, Fuleihan GE. Vitamin D supplementation in obesity and during weight loss: A review of randomized controlled trials. Metabolism. 2019; 92:193-205. [DOI:10.1016/j.metabol.2018.12.010] [PMID]
4.
Botlani Esfahani S, Pal S. Obesity, mental health, and sexual dysfunction: A critical review. Health Psychol Open. 2018; 5(2):2055102918786867. [DOI:10.1177/2055102918786867] [PMID] [PMCID]
5.
Alibakhshi SZ, Alipour A, Farzad V, Aliakbari dehkordi M. [The mediating role of depression in relation between attachment and parenting style with overweight and obesity of girls adolescent (Persian)]. Q J Health Psychol. 2015; 4(13):41-52. [Link]
6.
Lartey S, Si L, Lung T, Magnussen CG, Boateng GO, Minicuci N, et al. Impact of overweight and obesity on life expectancy, quality-adjusted life years and lifetime costs in the adult population of Ghana. BMJ Glob Health. 2020; 5(9):e003332. [DOI:10.1136/bmjgh-2020-003332] [PMID] [PMCID]
7.
Kolotkin RL, Andersen JR. A systematic review of reviews: Exploring the relationship between obesity, weight loss and health-related quality of life. Clin Obes. 2017; 7(5):273-89. [DOI:10.1111/cob.12203] [PMID] [PMCID]
8.
van Vuuren CL, Wachter GG, Veenstra R, Rijnhart JJM, van der Wal MF, Chinapaw MJM, et al. Associations between overweight and mental health problems among adolescents, and the mediating role of victimization. BMC Public Health. 2019; 19(1):612. [DOI:10.1186/s12889-019-6832-z] [PMID] [PMCID]
9.
Mihailescu M, Neiterman EA. A scoping review of the literature on the current mental health status of physicians and physicians-in-training in North America. BMC Public Health. 2019; 19(1):1363. [DOI:10.1186/s12889-019-7661-9] [PMID] [PMCID]
10.
Cuomo A, Maina G, Bolognesi S, Rosso G, Beccarini Crescenzi B, Zanobini F, et al. Prevalence and correlates of vitamin D deficiency in a sample of 290 inpatients with mental illness. Front Psychiatry. 2019; 10:167. [DOI:10.3389/fpsyt.2019.00167] [PMID] [PMCID]
11.
Anjum I, Jaffery SS, Fayyaz M, Samoo Z , Anjum S. The role of vitamin D in brain health: A mini literature review. Cureus. 2018; 10(7):e2960. [DOI:10.7759/cureus.2960] [PMID] [PMCID]
12.
Menon V, Kar SK, Suthar N, Nebhinani N. Vitamin D and depression: A critical appraisal of the evidence and future directions. Indian J Psychol Med. 2020; 42(1):11-21. [DOI:10.4103/IJPSYM.IJPSYM_160_19] [PMID] [PMCID]
13.
Rozjabek H, Fastenau J, LaPrade A, Sternbach N. Adult obesity and health-related quality of life, patient activation, work productivity, and weight loss behaviors in the United States. Diabetes Metab Syndr Obes. 2020; 13:2049-55. [DOI:10.2147/DMSO.S245486] [PMID] [PMCID]
14.
Jones RA, Lawlor ER, Griffin SJ, van Sluijs EMF, Ahern AL. Impact of adult weight management interventions on mental health: A systematic review and meta-analysis protocol. BMJ Open. 2020; 10(1):e031857. [DOI:10.1136/bmjopen-2019-031857] [PMID] [PMCID]
15.
Vancini RL, Rayes ABR, Lira CAB, Sarro KJ, Andrade MS. Pilates and aerobic training improve levels of depression, anxiety and quality of life in overweight and obese individuals. Arq Neuropsiquiatr. 2017; 75(12):850-7. [DOI:10.1590/0004-282x20170149] [PMID]
16.
Sui X, Laditka JN, Church TS, Hardin JW, Chase N, Davis K, et al. Prospective study of cardiorespiratory fitness and depressive symptoms in women and men. J Psychiatr Res. 2009; 43(5):546-52. [DOI:10.1016/j.jpsychires.2008.08.002] [PMID] [PMCID]
17.
Chekroud SR, Gueorguieva R, Zheutlin AB, Paulus M, Krumholz HM, Krystal JH, et al. Association between physical exercise and mental health in 1·2 million individuals in the USA between 2011 and 2015: A cross-sectional study. Lancet Psychiatry. 2018; 5(9):739-46. [DOI:10.1016/S2215-0366(18)30227-X] [PMID]
18.
Pearl RL. Weight bias and stigma: Public health implications and structural solutions. Soc Issues Policy Rev. 2018; 12(1):146-82. [DOI:10.1111/sipr.12043]
19.
Wang Y, Chen Z, Wu Z, Ye X, Xu X. Pilates for overweight or obesity: A meta-analysis. Front Physiol. 2021; 12:643455. [DOI:10.3389/fphys.2021.643455] [PMID] [PMCID]
20.
Tepper S, Dabush Y, Shahar DR, Endevelt R, Geva D, Ish-Shalom S. Vitamin D status and quality of life in healthy male high-tech employees. Nutrients. 2016; 8(6):366. [DOI:10.3390/nu8060366] [PMID] [PMCID]
21.
Farhud DD, Mehrabi A, Sarafnejad A, Sadeghipour HR, Rahimiforoushani A, Rokni MB, et al. A comprehensive, epidemiological and ecological descriptive study on vitamin D status in Iran (308005 people, from 2009-2018). Iran J Public Health. 2019; 48(4):644-54. [DOI:10.18502/ijph.v48i4.985]
22.
Marzban M, Kalantarhormozi M, Mahmudpour M, Ostovar A, Keshmiri S, Darabi AH, et al. Prevalence of vitamin D deficiency and its associated risk factors among rural population of the Northern Part of the Persian Gulf. BMC Endocr Disord. 2021; 21(1):219. [DOI:10.1186/s12902-021-00877-5] [PMID] [PMCID]
23.
Khodadost M, Habibian M. [Investigating the changes of tumor necrosis factor-a and iInterleukin-10 after 8 weeks of regular pilates exercise and vitamin D intake in overweight men. A randomized clinical trial (Persian)]. J Arak Univ Med Sci. 2020; 23(6):888-900. [DOI:10.32598/jams.23.6.3537.5]
24.
Zar A, Alavi S, Hosseini SA, Jafari M. [Effect of sport activities on the quality of life, mental health, and depression of the individuals with disabilities (Persian)]. Iran J Rehabil Res Nurs. 2018; 4(3):31-9. [Link]
25.
Nazari S, Honarmand P, Hoshyar Badanesh M. Comparison of the effect of yoga and pilates training on mental health and quality of life of disabled elderly women. J Psycho Sci. 2020; 18(82):1161-9. [Link]
26.
Pereira-Santos M, Costa PR, Assis AM, Santos CA, Santos DB. Obesity and vitamin D deficiency: A systematic review and meta-analysis. Obes Rev. 2015; 16(4):341-9. [DOI:10.1111/obr.12239] [PMID]
27.
Parva NR, Tadepalli S, Singh P, Qian A, Joshi R, Kandala H, et al. Prevalence of vitamin D deficiency and associated risk factors in the US population (2011-2012). Cureus. 2018; 10(6):e2741. [DOI:10.7759/cureus.2741] [PMID] [PMCID]
28.
Gugger A, Marzel A, Orav EJ, Willett WC, Dawson-Hughes B, Theiler R, et al. Effect of monthly high-dose vitamin D on mental health in older adults: Secondary analysis of a RCT. J Am Geriatr Soc. 2019; 67(6):1211-17. [DOI:10.1111/jgs.15808] [PMID]
29.
Penckofer S, Byrn M, Adams W, Emanuele MA, Mumby P, Kouba J, et al. Vitamin D supplementation improves mood in women with type 2 diabetes. J Diabetes Res. 2017; 2017:8232863.[DOI:10.1155/2017/8232863] [PMID] [PMCID]
30.
Bahrami A, Mazloum SR, Maghsoudi S, Soleimani D, Khayyatzadeh SS, Arekhi S, et al. High dose vitamin D supplementation is associated with a reduction in depression score among adolescent girls: A nine-week follow-up study. J Diet Suppl. 2018; 15(2):173-82. [DOI:10.1080/19390211.2017.1334736] [PMID]
31.
Callegari ET, Reavley N, Gorelik A, Garland SM, Wark JD, Safe-D study team. Serum 25-hydroxyvitamin D and mental health in young Australian women: Results from the safe-D study. J Affect Disord. 2017; 224:48-55. [DOI:10.1016/j.jad.2016.10.002] [PMID]
32.
Chu F, Ohinmaa A, Klarenbach S, Wong ZW, Veugelers P. Serum 25-hydroxyvitamin D concentrations and indicators of mental health: An analysis of the Canadian health measures survey. Nutrients. 2017; 9(10):1116. [DOI:10.3390/nu9101116] [PMID] [PMCID]
33.
Berridge MJ. Vitamin D cell signalling in health and disease. Biochem Biophys Res Commun. 2015; 460(1):53-71. [DOI:10.1016/j.bbrc.2015.01.008] [PMID]
34.
Patrick RP, Ames BN. Vitamin D and the omega-3 fatty acids control serotonin synthesis and action, part 2: Relevance for ADHD, bipolar disorder, schizophrenia, and impulse behavior. FASEB J. 2015; 29(6):2207-22. [DOI:10.1096/fj.14-268342] [PMID]
35.
Eyles D, Almeras L, Benech P, Patatian A, Mackay-Sim A, Mcgrath J, et al. Developmental vitamin D deficiency alters the expression of genes encoding mitochondrial, cytoskeletal and synaptic proteins in the adult rat brain. J Steroid Biochem Mol Biol. 2007; 103(3-5):538-45. [DOI:10.1016/j.jsbmb.2006.12.096] [PMID]
36.
Khairandish R, Hashemi A Abedanzadeh R, Ranjbar R. [The effect of pilates training on some psychological factors and their relation with body mass index of passive obese (Persian)]. Q J Health Psychol. 2018; 8(29):119-33. [DOI:10.30473/HPJ.2019.37312.3806]
37.
Jamali Brayjani S, Rahnama N, Abrishamkar S. [The effect of eight weeks pilates exercises on pain and quality of life in patients with spondylolysis (Persian)]. Pars J Med Sci. 2019; 17(1):33-41. [DOI:10.52547/jmj.17.1.33]
38.
Akbaş E, Ünver B. A six-week pilates exercise protocol for improving physical and mental-health-related parameters. Malaysian J Mov Health Exerc. 2018; 7(2):65-79. [DOI:10.15282/mohe.v7i2.239]
39.
Swan J, Hyland PA. Review of the beneficial mental health effects of exercise and recommendations for future research. Psychol Soc. 2012; 5(1):1-15. [Link]
40.
Lloyd BA, Hake HS, Ishiwata T, Farmer CE, Loetz EC, Fleshner M, et al. Exercise increases mTOR signaling in brain regions involved in cognition and emotional behavior. Behav Brain Res. 2017; 323:56-67. [DOI:10.1016/j.bbr.2017.01.033] [PMID] [PMCID]
41.
Mikkelsen K, Stojanovska L, Polenakovic M, Bosevski M, Apostolopoulos V. Exercise and mental health. Maturitas. 2017; 106:48-56. [DOI:10.1016/j.maturitas.2017.09.003] [PMID]
42.
Khosravi ZS, Kafeshani M, Tavasoli P, Zadeh AH, Entezari MH. Effect of vitamin D supplementation on weight loss, glycemic indices, and lipid profile in obese and overweight women: A clinical trial study. Int J Prev -Med. 2018; 106:48-56. [DOI:10.4103/ijpvm.IJPVM_329_15] [PMID] [PMCID]
43.
Martínez-Sánchez SM, Martínez-García C, Martínez-García TE, Munguía-Izquierdo D. Psychopathology, body image and quality of life in female children and adolescents with anorexia nervosa: A pilot study on the acceptability of a pilates program. Frontiers Psychiatry. 2020; 11:503274. [DOI:10.3389/fpsyt.2020.503274] [PMID] [PMCID]