زمینه و هدف: به دلیل توان بالای عفونتزایی و مقاومتهای دارویی گزارش شده در ویروس HIV-۱ طی سالهای اخیر، پژوهشهای زیادی در خصوص کشف و معرفی داروهای ضد ویروس HIV-۱ انجام شده است. نتایج بررسیهای متعدد نشان داده است که داروها و ترکیبات مهارکننده پروتئاز که سهم عمدهای از آنها را مشتقات گیاهی به ویژه ترپنوئیدها تشکیل میدهند، در کنترل عفونت ناشی از ویروس HIV-۱ بسیار موثر میباشند. هدف از این پژوهش بررسی بیوانفورماتیکی مهار آنزیم پروتئاز HIV-۱ به وسیلهی داروهای استاندارد و ترکیبات تری ترپنوئیدی با منشا گیاهی و قارچی میباشد.
مواد و روشها: این پژوهش به روش توصیفی –تحلیلی انجام گرفت. برای انجام این بررسی بیوانفورماتیکی، ساختار مربوط به داروها، ترکیبات تری ترپنی و آنزیم پروتئاز HIV-۱ به ترتیب از پایگاه دادههای Chem spider، Pubchem، HMDB و PDB دریافت شد. سپس داکینگ مولکولی به وسیله نرم افزار iGEMDOK۲,۱ انجام گرفت.
یافتهها: نتایج نشان داد که محل برهمکنش ترکیبات تری ترپنی همانند داروهای استاندارد، سه ناحیه حفاظت شده و کاتالیتیکی دومین مرکزی، فلاپ و دومین انتهای کربوکسیل خصوصا اسید آمینههای Asp۲۵-Gly۲۷-Ala۲۸-ASP۲۹-Asp۳۰ واقع در جایگاه فعال پروتئاز HIV-۱ میباشد. همچنین بررسی برهمکنشهای این نواحی نشان داد که استحکام میانکنشهای ایجاد شده در این مناطق ارتباط مستقیمی با مقادیر IC۵۰ این ترکیبات دارد.
نتیجهگیری: در پایان با توجه به اثر بخشی بالا و عمل اختصاصی تری ترپنوئیدها میتوان نتیجه گرفت که این ترکیبات میتوانند به عنوان داروهای موثرضد پروتئاز HIV-۱ مطرح شوند.