---

مقدمه: کاربرد روزافزون دستگاه‌های مولد امواج الکترومغناطیس در زندگی روزمره باعث نگرانی‌های بسیاری در ارتباط با اثرات این امواج بر سلامت انسان شده است. در پژوهش حاضر اثر تابش امواج الکترومغناطیس با فرکانس بسیار پایین بر القای آسیب‌های کروموزومی در اریتروسیت‌های مغز استخوان موش نر نژاد بالب سی بررسی شده است. روش کار: این مطالعه از نوع تجربی است که در آن برای انجام تجربیات از سیستم آزمایشگاهی مولد میدان الکترومغناطیس با فرکانس بسیار پائین (50 هرتز) استفاده شد. موش‌های نر 5 هفته‌ای در سه گروه کنترل، شاهد آزمایشگاهی و تجربی تقسیم بندی شدند. موش های گروه تجربی به مدت 4 روز و هر روز 12 ساعت در معرض تابش دهی امواج الکترومغناطیس با فرکانس 50 هرتز و شدت 50 گاؤس قرار داده شدند. پس از انجام تیمار، آسیب‌های کروموزومی با استفاده از آزمون میکرونوکلئوس در اریتروسیت‌های پلی کروماتیک بررسی شد. داده‌های کمی حاصل با استفاده از آزمون تی و من ویتنی در سطح 05/0p< تحلیل شد. نتایج: یافته‌های این پژوهش نشان داد که فراوانی اریتروسیت‌های پلی کروماتیک میکرونوکلئوس‌دار در موش‌های نر تیمار شده با امواج الکترومغناطیس با فرکانس بسیار پائین (589/1±35/14) در مقایسه با گروه شاهد آزمایشگاهی(049/1±958/8) و کنترل (768/0±65/7) افزایش معنی دار یافته است(05/0p<). نتیجه گیری: میدان الکترومغناطیس با فرکانس بسیار پایین باعث القای آسیب‌های کروموزومی در اریتروسیت‌های پلی کروماتیک مغز استخوان موش نر نژاد بالب سی می‌شود.

---

زمینه و هدف: چای سبز با خواص آنتی اکسیدانی خود می‎تواند از بروز برخی آسیب‎های کروموزومی جلوگیری کند. در پژوهش حاضر اثر چای سبز در مهار آسیب‎های کروموزومی القایی توسط امواج تلفن‎های همراه (امواج تلفن‎های همراه به مدت 4 روز، روزانه 3 ساعت) بر روی اریتروسیت‎های پلی کروماتیک مغز استخوان موش نر بالب سی بررسی شده است. مواد و روش‎ها: در این مطالعه تجربی آزمایشگاهی، 40 سر موش به طور تصادفی در 5 گروه شامل کنترل (شرایط طبیعی اتاق پرورش حیوانات)، شاهد آزمایشگاهی (شرایط آزمایشگاهی فاقد امواج تلفن‎های همراه)، تجربی 1 (قرارگیری در معرض امواج تلفن همراه)، تجربی2 (تزریق درون صفاقی 100 میلی‎گرم بر کیلوگرم وزن بدن عصاره چای سبز به مدت 5 روز و قرارگیری در معرض امواج تلفن همراه) و تجربی3 (200 میلی‎گرم عصاره به مدت 5 روز و قرارگیری در معرض امواج تلفن همراه) تقسیم‎بندی شدند. در کلیه گروه‎ها آزمون میکرونوکلئوس انجام شد و داده‎ها با آزمون‎های آماری آنووا و توکی و به کمک نرم افزار SPSSدر سطح 05/0 p< تحلیل گردید. یافته‎ها: متوسط تعداد میکرونوکلئوس‎ها در اریتروسیت‎های پلی کروماتیک گروه شاهد آزمایشگاهی (253/0±47/3) در مقایسه با گروه کنترل (605/0±34/3) اختلاف معنی‎دار نشان نداد (05/0p>). در حالی که متوسط فراوانی میکرونوکلئوس‎ها در گروه تجربی 1 (308/0±64/5) افزایش معنی‎دار و در تجربی 2 (129/0±92/0) و تجربی 3 (046/0±55/0) در مقایسه با گروه کنترل و شاهد آزمایشگاهی کاهش معنی‎دار نشان داد (001/0=p). نتیجه گیری: امواج ساطع شده از تلفن‎های همراه سبب ایجاد آسیب‎های کروموزومی در اریتروسیت‎های پلی کروماتیک مغز استخوان موش بالب سی می‎شود، لیکن چای سبز اثر مهار کنندگی داشته و آسیب‎های کروموزومی را کاهش می‎دهد.