---

مقدمه: در مطالعه حاضر، با استفاده از مدل درد حاد و مزمن اثر تزریق داخل بطنی رتینوئیک اسید در موش‌های صحرایی بر آستانه درد مورد ارزیابی قرار گرفت. روش کار: در این مطالعه از آزمون tail - flick و آزمون فرمالین جهت تعیین آستانه درد استفاده شد. در هر آزمون آستانه درد حاد و مزمن (یک و دو هفته) 252 سرموش صحرایی نر بالغ با وزن(25±275)ﮔرم مورد ارزیابی قرار گرفت. در مدل حاد، 30 دقیقه قبل از تست رفتاری دارو به صورت تک دوز و در مدل مزمن، دارو بمدت یک یا دو هفته تزریق می‌شد. حیوانات در هر مدل، به صورت تصادفی در 6 گروه هفت تایی تقسیم‌بندی شدند. در چهار گروه اول دوزهای 6 ،3 ، 1، 5/0 میکروگرم داخل بطنی رتینوئیک اسید، در گروه پنجم حلال رتینوئیک اسید (DMSO + آب مقطر) و در گروه ششم محلول ACSF به صورت داخل بطنی تزریق شد. نتایج: نتایج نشان داد که تزریق حاد داخل بطنی رتینوئیک اسید آستانه درد را به روش tail - flick تغییر نمی‌دهد اما تجویز مزمن رتینوئیک اسید در مقادیر 6 ،3 ، 1، 5/0 میکروگرم داخل بطنی به مدت یک و دو هفته به طور معنی‌داری آستانه درد را در مقایسه با گروه DMSO کاهش می‌دهد(05/0>p). هم‌چنین تزریق دوز 3 میکروگرم داخل بطنی رتینوئیک اسید به مدت دو هفته آستانه درد را در فاز اول آزمون فرمالین کاهش می‌دهد. نتیجه گیری: چنین نتیجه‌گیری شد که تزریق داخل بطنی رتینوئیک اسید به مدت طولانی به طور معنی‌داری سبب افزایش واکنش‌های درد در موش‌های صحرایی می‌شود.

---

چکیده مقدمه: مصرف خود سرانه داروها به عوارض داروها می‌افزاید و این امر در زنان به دلیل واقع شدن در دوران بارداری و شیردهی از اهمیت مضاعفی برخوردار می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش براساس مدل اعتقاد بهداشتی بروضعیت خود درمانی مادران شهر اراک صورت گرفت. روش کار: در طی یک کارآزمایی بالینی 300 نفر از مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک شرکت داشتند. روش گردآوری اطلاعات پرسش‌نامه تنظیم شده براساس مدل اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد مادران در خصوص مصرف خودسرانه داروها بود. قبل از مداخله آموزشی پرسش‌نامه و چک لیست برای هر دو گروه مورد و شاهد تکمیل و سپس مداخله آموزشی برای گروه مورد در طی یک ماه و در قالب 4 جلسه آموزشی 60 دقیقه‌ای انجام گردید. 3 ماه پس از مداخله در هر دو گروه مورد و شاهد اطلاعات مجدداً گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: قبل از مداخله آموزشی میزان‌های آگاهی، حساسیت، شدت و منافع درک شده در زمینه خود درمانی در حد متوسط و عملکرد مادران در زمینه مصرف خودسرانه داروها بیشتر از حد متوسط بود ولی پس از مداخله آموزشی بین دو گروه مورد و شاهد در همه متغیرهای ذکر شده اختلاف معنی‌داری ایجاد شد و عملکرد مادران نیز در زمینه خوددرمانی کاهش یافت(05/0>p). نتیجه گیری: با افزایش میانگین نمره اجزای مدل اعتقاد بهداشتی شامل آگاهی، حساسیت، شدت و منافع درک شده و عملکرد در زمینه خود درمانی کاهش یافت. پیشنهاد می‌گردد آموزش براساس این مدل در جهت کاهش سوء مصرف خودسرانه داروها در سایر مراکز بهداشتی نیز انجام پذیرد.

---

چکیده مقدمه: افت تحصیلی دانشجویان یکی از مشکلات عمده مراکز آموزش عالی کشور می‌باشد. از این رو پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی فراوانی افت تحصیلی و برخی از عوامل موثر بر آن از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک صورت پذیرفته است. روش کار: در طی یک مطالعه مقطعی تحلیلی 600 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال 1388 که حداقل یک ترم از دوره تحصیلی خود را گذرانده بودند با استفاده از پرسش‌نامه و مصاحبه مورد بررسی قرار گرفتند. پس از جمع‌آوری اطلاعات دانشجویان برحسب معدل کلاسی و ترم‌های مشروطی به 2 دسته دانشجویان موفق و ناموفق تقسیم شده و سپس داده‌ها تجزیه تحلیل و فراوانی افت تحصیلی و برخی از عوامل موثر بر آن مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج: فراوانی افت تحصیلی 19 درصد بوده و اختلاف معنی‌داری بین جنس، وضعیت تاهل، معدل دیپلم پایین، میزان تحصیلات پدر، بومی بودن، فاصله بین اخذ دیپلم و ورود به دانشگاه و رضایت از رشته تحصیلی در بین دو گروه دانشجویان موفق و ناموفق وجود دارد(05/0>p). در حالی که ارتباط معنی‌داری بین متغیرهای سن، رشته تحصیلی، وضعیت اقتصادی خانوار، شغل مادر در بین دو گروه دیده نشد. هم‌چنین بیشترین راهکارهای موثربر کاهش مشکلات تحصیلی از دیدگاه دانشجویان شامل پذیرش دانشجویان براساس معدل دیپلم و استفاده از مشاوران تحصیلی ورزیده در دانشگاه می‌باشد. نتیجه گیری: دست اندرکاران آموزش باید به شناسایی متغیرهای موثر بر عملکرد و افت تحصیلی دانشجویان بپردازند تا براساس شناخت دقیق آنها بتوان دانشجویان در معرض خطر را شناسایی و با مشاوره‌های مناسب امکانات بهتری را برای آنها فراهم نمود.

---

زمینه و هدف: بشر امروز با وجود پیشرفت‌های سریع و حیرت آور در زمینه پیش‌گیری، درمان و کنترل بیماری‌ها و آثار مثبت آن برای جامعه به دلیل عدم اتکاء به تعلیمات پیامبران در زمینه اخلاق معنویت و روابط سالم انسانی دچار بحران‌های اجتماعی اخلاقی و زیست محیطی شده که این عوامل باعث گسترش بیماری‌ها و ظهور بیماری‌های نوپدید از جمله ایدز شده است راه نجات از این بحران‌ها بازگشت به تعالیم پیامبران و ادیان آسمانی و در راس آنها اسلام است مقاله حاضر به تبیین نقش تعالیم اسلامی در نایل شدن به هدف توسعه هزاره سوم در مبارزه با بیماری‌های مالاریا و ایدز می‌پردازد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه مروری سعی شده است از طریق دسترسی به منابع معتبر در قالب یک مقاله توصیفی راهبردهای عملی در دین اسلام را جهت نایل شدن به هدف ششم توسعه هزاره سوم که مبارزه با بیماری‌ها، ایدز و مالاریا می‌باشد مورد بررسی قرار گیرد. جهت این کار با استفاده از کلید واژه‌های مناسب و جستجوی الکترونیکی و دستی در منابع معتبر اسلامی و پزشکی اطلاعات گردآوری و به سوال محوری پژوهش پاسخ داده شده است. یافته‌ها: بر اساس نتایج مطالعات مرور شده آنچه از دستورات و نظرات دین اسلام در زمینه بهسازی محیط و حفظ منابع طبیعی، رعایت بهداشت فردی، تقدم بهداشت بر درمان، پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی و غیره همگی در پیش‌گیری و کنترل بیماری‌های مالاریا و ایدز کاربرد عملی داشته به گونه‌ای که اگر پایبندی به دین اسلام وجود داشت شاید امروزه شاهد بروز بیماری ایدز به عنوان یک بیماری نو پدید نبودیم. نتیجه‌گیری: با توجه به در دسترس بودن منابع و دستورات بهداشتی و درمانی ارزشمند در دین اسلام جهت پیش‌گیری و مبارزه علیه بیماری‌ها می‌توان این نظریات را به کار بست و از گسترش یا ایجاد بیماری‌های نوپدید دیگر پیش‌گیری نمود از این رو دستورات دین اسلام را می‌توان به عنوان یکی از راهبردهای اساسی برای نایل شدن به اهداف توسعه هزاره سوم به جهانیان عرضه نمود.

---

در قرآن کریم حضرت حق می‌فرماید «خوردن عسل برای مردم شفاء است» «فِیهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ»، واژه «شفاء» در قرآن، دربارهی خوردنی‌ها به کار نرفته است، مگر برای عسل و نام یک سوره‌ از قرآن، اختصاص به نحل (زنبور عسل) داده شده است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی اهمیت عسل از دیدگاه قرآن و علم پزشکی صورت پذیرفت. مطالعه حاضر یک پژوهش مروری بوده که با بررسی متون و از طریق جستجوی اینترنتی و دستی خواص درمانی عسل را از دیدگاه قرآن و علم پزشکی مورد مطالعه قرار داده است. در علم پزشکی ثابت شده است که عسل به دلیل رطوبت پایین، فشاراسمزی بالا و اسیدی بودن سبب توقف رشد عوامل عفونت‌زا می‌شود و پوشش استریلی روی زخم‌ها ایجاد می‌کند، پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «لم یستشف المریض بمثل شربه العسل» «هیچ مریضی، به مانند نوشیدن عسل شفاء پیدا نمی‌کند.».بررسی‌ها نشان می‌دهد عسل برای درمان یا تقویت یا پیش‌گیری امراض پوستی، تقویت رشد طفل، سرطان، تنفس، کبد، صفرا، چشم و گوش، بینی و غیره مؤثر است. تاثیر عسل طبیعی در بهبودی زخم‌های دیابتی، زخم سالک، کاربرد موضعی عسل بر زخم باز پوست موجب تسریع روند التیام زخم می‌شود. مصرف خوراکی شربت عسل خرما می‌تواند موجب افزایش میزان پیشرفت طبیعی زایمان و انقباضات موثر رحم شده و در نتیجه نیاز به سزارین را کاهش می‌دهد. با بررسی متون انجام شده می‌توان نتیجه گرفت که تأکید قرآن بر استفاده از عسل در رژیم غذایی و اشاره به خاصیت شفادهندگی آن برای مردمان بی سبب نبوده و امروزه نیز علم پزشکی تأیید کننده خاصیت درمانی عسل برای بسیاری از بیماری‌ها می‌باشد.

---

زمینه و هدف: پیش‌گیری، ‌کنترل و ‌یا ‌ریشه‌کنی ‌بروسلوز ‌در ‌یک ‌کشور ‌یا ‌منطقه ‌نیازمند ‌سیاست‌گذاری ‌و ‌تصمیم‌سازی ‌و ‌در ‌اختیار ‌داشتن ‌آمار ‌و ‌اطلاعات ‌اپیدمیولوژیکی ‌دقیق ‌می‌باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی اپیدمیولوژی و عوامل موثر در فاصله شروع تا تشخیص بیماری تب مالت در استان مرکزی صورت پذیرفته است. مواد و روش‎ها: در این مطالعه مقطعی اطلاعات مربوط به بیماران مبتلا به تب مالت که طی سال‎های 89-1388 در استان مرکزی تشخیص داده شده‎اند مورد بررسی قرار گرفت. داده‎های جمع آوری شده با استفاده از آماری‎های توصیفی و هم‎چنین آزمون‎های آماری مجذور کای، آزمون دقیق فیشر، کولموگروف اسمیرنوف و آزمون تی مستقل با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجریه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: از بین کلیه بیماران (907 مورد)، در 363 مورد (7/41 درصد)، فاصله زمانی بین شروع بیماری تا تشخیص قطعی بیش از یک ماه بوده است. فاصله زمانی بین شروع بیماری تا تشخیص قطعی ارتباط معنی‎داری با متغیرهای محل سکونت (شهر یا روستا) (001/0=p)، شهرستان محل سکونت (001/0=p)، شغل (002/0=p) و نوع بیماری (جدید و شکست درمان) (008/0=p) نشان داد. نتیجه گیری: با توجه به این که مدت زمان بین شروع بیماری تا تشخیص قطعی در بین ساکنین روستا، مشاغل خانه دار، دامدار و کشاورز و موارد جدید بیشتر می‎باشد لذا توجه خاص به این قشر ضروری به نظر می‎رسد.

---

زمینه و هدف: بیماری بروسلوز یکی از بیماری‎های مشترک انسان و دام است که همواره در کشور ما به عنوان یک معضل بهداشتی محسوب می‎شود. از آنجائی که این بیماری در استان مرکزی و شهرستان اراک نیز یک بیماری آندمیک به شمار می‎رود، هدف این مطالعه بررسی وضعیت اپیدمیولوژیک بیماری طی سال‎های 89-1380 می‎باشد. مواد و روش‎ها: در این مطالعه اپیدمیولوژیک، اطلاعات مورد نیاز بیماران بروسلایی در طی 10 سال اخیر (89-1380) از فرم‎های موجود در مرکز بهداشت شهرستان اراک استخراج شد و داده‎های جمع‎آوری شده با نرم افزار SPSS نسخه 16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‎ها: طی سال‎های مذکور 3880 مورد جدید بیماری گزارش شده است. متوسط میزان بروز بیماری بروسلوز طی سال‎های 1389-1380 در این شهرستان حدود 60 مورد در 100000 نفر برآورد شد که بیشترین بروز مربوط به سال 83 (5/111 مورد در 100000 نفر) و کمترین بروز بیماری در سال 85 (5/40 مورد در 100000 نفر) مشاهده شده است. 72 درصد بیماران ساکن روستا و 60 درصد بیماران مرد بودند. بیشترین گروه سنی مبتلایان 19-10سال (دهه دوم عمر) بود. از نظر آزمایش رایت بیشتر بیماران تیتر 320/1 داشتند و از نظر 2ME تیتر 80/1 بیشترین فراوانی را در بین بیماران داشت. نتیجه گیری: شهرستان اراک جزء مناطق با آلودگی بالا در کشور محسوب می‎گردد و بیماران عمدتاً روستایی، مرد و از نظر سنی در دهه دوم عمر می‎باشند.

---

زمینه و هدف: با توجه به عدم وجود پرسش‎نامه استاندارد در زمینه مراقبت‎های بهداشت دهان و دندان در مادران باردار بر اساس الگوهای رفتاری، پژوهش حاضر با هدف طراحی و روان سنجی ابزار مراقبت‎های بهداشت دهان و دندان در مادران باردار شهر اراک بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی صورت پذیرفته است. مواد و روش‎ها: در این مطالعه مقطعی که بر روی 340 نفر از مادران باردار شهر اراک صورت پذیرفت، پس از بررسی متون، ابزار لازم طراحی، و روایی و پایایی آن بر اساس کسب نظر پانل خبرگان، محاسبه نسبت روایی محتوی، شاخص روایی محتوی، روایی صوری، تحلیل عامل اکتشافی و نیز تعیین اعتماد ابزار با سه روش آزمون-آزمون مجدد، همسانی درونی و ضریب توافقی انجام گرفت. کلیه تحلیل ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته‎ها: روایی 61 آیتم با محاسبه شاخص امتیاز تاثیر آیتم بالاتر از 5/1، شاخص نسبت روایی محتوای بالاتر از 79/0 ارزیابی و بر اساس تحلیل عامل اکتشافی در 7 عامل دسته‎بندی شدند. پایایی کلی ابزار تحقیق با محاسبه آلفا کرونباخ برابر 84/0 تایید شد. پایایی پرسش‎نامه آگاهی 88/0، حساسیت درک شده 73/0، شدت درک شده 70/0، منافع درک شده 75/0، موانع درک شده 71/0، راهنماهای عمل 72/0، خودکارآمدی 76/0 و چک لیست عملکرد با ضریب کاپای بالا تعیین گردید. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه شواهد مناسبی در خصوص استحکام ساختار عاملی و پایایی ابزار سنجش سازه‎های مدل اعتقاد بهداشتی در مورد رعایت رفتارهای بهداشت دهان و دندان در گروه آسیب پذیر مادران باردار، بر اساس انجام فرایند روان سنجی مورد مطالعه را فراهم نمود.

---

زمینه و هدف: در علم پزشکی فراگیری صحیح احیاء و تسلط و تمرین مستمر در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است. از این رو پژوهش حاضر با هدف تعین تاثیر تمرین ذهنی بر یادگیری عملیات احیاء قلبی- ریوی پایه در دانشجویان کارشناسی هوشبری دانشگاه علوم پزشکی اراک صورت پذیرفته است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی آموزشی بوده که در آن 46 نفر از دانشجویان رشته هوشبری دانشگاه علوم پزشکی اراک به دو گروه مداخله (تمرین ذهنی و عملی) و کنترل (گروه تمرین عملی به تنهایی) تقسیم شدند و سپس آزمون سرعت و دقت بر اساس چک لیست تنظیم شده توسط دو مدرس که در جریان نحوه آموزش نبودند به عمل آمده و داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 5/11 و آزمون‌های تی مستقل و کای دو تجزیه تحلیل شدند. یافته‌ها: میانگین سرعت در گروه مورد و کنترل به ترتیب 26/0±5/2 و 33/0±16/3دقیقه بود که با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشتند(001/0=p) هم‌چنین میانگین نمره دقت در عملکرد دانشجویان گروه مداخله و کنترل به ترتیب 7/0±33/4 و 62/0±4/3 بود که تفاوت بین آنها معنی‌دار بود(001/0=p).نظرات ارایه شده توسط آزمودنی‌ها در گروه تمرین ذهنی (بیش از 90 درصد) حاکی از اثرات مفید تمرین ذهنی بر عملکرد آنان بود. نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر نشان داد که تمرین ذهنی بر افزایش عملکرد دانشجویان موثر بوده است لذا برای حصول به نتایج بهتر در تمرینات بالینی پیشنهاد می‌گردد در شیوه تدریس اساتید تمرینات ذهنی و فیزیکی با هم به کار روند.

---

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت حضور رابطین در برنامه‎های بهداشتی و این که در سال‎های اخیر شاهد کاهش میزان همکاری و یا قطع ارتباط آنها با مراکز بهداشتی درمانی هستیم این مطالعه با هدف تعیین نیازهای آموزشی رابطین بهداشت و مربیان آنان انجام شده است. مواد و روش‎ها: در این مطالعه کیفی، ابزار جمع‎آوری اطلاعات بحث متمرکز گروهی و مصاحبه عمیق فردی بوده که با سه گروه از افراد شامل رابطین بهداشت شاغل، قطع همکاری کرده و مربیان آنان انجام و نیازهای آموزشی آنان سوال شده است. در مجموع 14 مصاحبه متمر کز گروهی و 5 مصاحبه عمیق فردی بر اساس نمونه‎گیری مبتنی بر هدف انجام شد سپس داده‎های متنی شرکت کنندگان با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‎ها: مفاهیم کلیدی زیر در سه طبقه اصلی شامل سخت افزار و نرم افزارها (چهار طبقه فرعی شامل زمان، فضا و وسایل کمک آموزشی، کتب و محتوای تدریس)، آموزش دهندگان (شیوه تدریس، آگاهی و مهارت) و آموزش گیرندگان (به کارگیری، سطح سواد، تجربه، سطح یادگیری و انگیزه) استخراج شد. نتیجه‎گیری: بسیاری از نیازهای آموزشی رابطین و مربیان آنها تامین نگردیده که در بسیاری از موارد زمینه ساز قطع ارتباط رابطین با مراکز بهداشتی گردیده است، لذا ارایه پپس خوراند به مسئولین مربوطه جهت تامین نیازهای مربوطه می‎تواند در ارتقاء فعالیت‎های رابطین و ماندگاری آنان در سیستم بهداشتی تاثیر گذار باشد.

---

زمینه و هدف: امروزه جمعیت سالمندان در سراسر دنیا رو به افزایش است و بیماری‎ها و مشکلات حاصل از این مرحله تکاملی می‎تواند به شدت بر کیفیت زندگی سالمندان تاثیرگذار باشد. لذا هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر برنامه آموزش شیوه زندگی سالم بر کیفیت زندگی سالمندان شهر اراک می‎باشد.

مواد و روش‎ها: مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی است که بر روی 60 نفر از سالمندان شهر اراک انجام پذیرفته است. نمونه‎ها در کلاس‎های آموزشی تغذیه، تحرک، مهارت‎های زندگی و بهداشت خواب به مدت یک ماه شرکت نموده و به مدت سه ماه بعد از مداخله پی‎گیری شدند. ابزار جمع‎آوری اطلاعات شامل پرسش‎نامه استاندارد (فرم کوتاه) کیفیت زندگی (36-SF) در افراد سالمند بوده است.

یافته‎ها: میانگین کل نمره کیفیت زندگی 42/7±06/61 بود. بیشترین میانگین کیفیت زندگی در بعد سلامت اجتماعی 15±5/74 و کمترین در بعد سلامت جسمی 17±46 بود. از لحاظ شاخص کیفیت زندگی در قبل از مداخله آموزشی 3/13 درصد در سطح ضعیف،30 درصد متوسط، 7/41 درصد در سطح خوب و 15 درصد در سطح عالی قرار داشتند که بعد از مداخله آموزشی اکثریت نمونه‎ها در سطح خوب (3/38 درصد) و عالی(45 درصد) قرار داشتند که اختلاف معنی‎داری در قبل و بعد از مداخله آموزشی وجود داشت(001/0>p).

نتیجه‎گیری: با آموزش سالمندان در مورد شیوه زندگی سالم، می‎توان از بسیاری از مشکلات آنان پیش‎گیری و در جهت ارتقای کیفیت زندگی آنان گام برداشت. لذا لزوم برگزاری کلاس‎های مختلف آموزشی جهت این گروه جمعیتی که مورد غفلت قرار می‎گیرند بسیار ضروری به نظر می‎رسد.

---

زمینه و هدف: بررسی و کنترل عفونت های بیمارستانی هم اکنون در سطح دنیا یک اولویت جهانی است که با هدف به حداقل رساندن عفونت ها سبب کاهش مدت بستری بیماران در بیمارستان و نیز کاهش قابل توجه هزینه های درمانی می شود. لذا پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان آگاهی،خود کار آمدی وعملکردپرستاران در در زمینه احتیاطات استاندارد در جهت پیشگیری از عفونت های بیمارستانی صورت پذیرفت.

مواد و روش ها: پژوهش حاضر به صورت مقطعی - تحلیلی بر روی 130 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال 1392 صورت پذیرفته است. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ای پایا و روا در خصوص سنجش آگاهی ،خود کار آمدی وعملکرد پرستاران در زمینه احتیاطات استاندارد در جهت پیشگیری از عفونت های بیمارستانی جمع آوری شد. داده ها با استفاده از ازمونهای توصیفی و تحلیلی و ضریب همبستگی پیر سون تجزیه شدند.

یافته ها: میانگین نمره آگاهی پرستاران 66/14±92/46 و میانگین عملکرد 96/6±46/ 49 و خودکارامدی در حد متوسط با میانگین 81/10±29/52 مشاهده شد. بین آگاهی وعملکرد ارتباط آماری معنی دار نبود. اما بین خود کارآمدی با آگاهی، عملکرد و تاهل ارتباط آماری معنی دار بود (05/0>p). بین آگاهی وجنس نیز ارتباط معنی دار بود. (p<0.05).

نتیجه گیری: براساس نتایج این مطالعه با وجود خود کار امدی متوسط اکثر پرستاران آگاهی وعملکرد خوبی نسبت به پیشگیری عفونتهای بیمارستانی ندارند .با توجه به نقش عمده پرستار درپیشگیری از عفونت های بیمارستانی؛ آموزش برای افزایش رفتارهای پیشگیری لازم است . بنابراین توجه بیشتر مسوولین به طراحی اقدامات لازم در جهت آموزش پرستاران ضروریست.

---

زمینه و هدف: مواد زائد جامد به عنوان یکی از آلاینده‌های اصلی محیط زیست مورد توجه می باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد دانش آموزان و معلمان شهر اراک در خصوص مدیریت پسماندها جهت ارایه شیوه های مناسب آموزشی صورت پذیرفته است.

مواد و روش ها: مطالعه حاضر به صورت مقطعی- تحلیلی بوده که بر روی 1739 دانش آموز و 149 نفر از معلمان شهر اراک در سال 1391 صورت پذیرفت. نمونه گیری به صورت خوشه ای در سطح شهر انجام و از مدارس و معلمین آنها پرسشنامه آگاهی، نگرش، عملکرد و منابع آموزشی مناسب در خصوص مدیریت صحیح پسماندها جمع آوری شده است. در نهایت داده ها با استفاده آزمونهای اماری تجزیه تحلیل شده اند.

یافته ها: میانگین نمره آگاهی و نگرش دانش آموزان مورد مطالعه به ترتیب برابر 9/1± 1/4 (از 8 امتیاز) و 9/5±63/20 ( از 35 امتیاز) مشاهده شد. در خصوص توزیع فراوانی منابع اطلاعاتی بهترین روش یادگیری از نظر دانش آموزان کتاب 441 نفر (29درصد ) بود ولی تاثیر گذاری یادگیری از طریق اینترنت را خیلی کم 487 نفر (32درصد) ارزیابی نموده بودند. همچنین بین بهترین روش آموزشی از دیدگاه دانش آموزان بر حسب سطوح مختلف تحصیلی اختلاف معنی داری وجود داشت (001/0=p).

نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل و میزان آگاهی و نگرش دانش آموزان و دسترسی آنان به منابع آموزشی و از طرفی حجم پسماند های تولیدی در مدارس برای جلوگیری از اثرات زیست محیطی ترویج آموزش از طریق کتب و معلمین و همسالان جهت دانش آموزان در این زمینه لازم می باشد.

---

مقدمه : از جمله اصلاحات ایجاد شده در نظام سلامت ایران برنامه پزشک خانواده است که از سال 1384 در کشور به اجرا درآمد. این مطالعه با هدف تبیین تجارب پزشکان خانواده و اعضای تیم سلامت از منافع عمومی برنامه پزشک خانواده انجام گردید.

مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی و روش جمع آوری اطلاعات مصاحبه عمیق فردی ( نیمه ساختار یافته) با سه گروه از پزشکان (15 نفر)، ماماها (15 نفر) و بهورزان (25 نفر) انجام و تجارب آنان در مورد منافع عمومی برنامه پزشک خانواده سوال شده است. در مجموع 55 مصاحبه صورت گرفت. نمونه گیری مبتنی بر هدف انجام و برای تجزیه و تحلیل از روش آنالیز محتوا با رویکرد قراردادی استفاده شده است.

یافته ها: در این مطالعه از واحدهای معنی خلاصه شده 376 کد استخراج شد که پس از ادغام کدهای مشابه، تعداد آنها به 30 کد کاهش یافت که در درون مایه منافع عمومی بطور کلی 2 طبقه اصلی شامل (منافع بهداشتی درمانی – منافع اقتصادی) و 4 زیر طبقه شامل (افزایش سطح شاخص های بهداشت عمومی و بهبود مراقبت ها، پرونده سلامت، وجود بیمه برای روستاییان و کم شدن تعداد مراجعات به پزشکان متخصص) ایجاد شد .

نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش استفاده از پرونده های الکترونیکی بجای پرونده های سنتی با هدف دسترسی سریعتر پزشکان به اطلاعات بیماران و ارتقاء کیفی ارائه خدمات و همچنین ارایه برخی از تسهیلات به اعضای شاغل در تیم سلامت جهت افزایش انگیزش شغلی پیشنهاد می شود.

---

زمینه و هدف: تدوین برنامه‌های آموزشی درباره پیش‌گیری از بیماری‌هایی مانند سرطان از ضرورت‌های بهداشتی است. مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر برنامه آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر رفتارهای پیش‌گیری از سرطان‌های دستگاه گوارش در شهر اراک صورت گرفته است.

مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی بود که در آن 88 نفر از مادران شهر اراک شرکت داشته‌اند (نمونه‌ها به صورت تصادفی به دو گروه مورد و شاهد هر کدام 44 نفر تقسیم شدند). معیارهای ورود شامل عدم ابتلا به سرطان، داشتن ملیت ایرانی، سن بالای ۱۸ سال و سکونت در شهر اراک بود. در پژوهش حاضر روش گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد مادران در خصوص رفتارهای پیش‌گیری از سرطان‌های دستگاه گوارش بود. مداخله آموزشی برای گروه مورد در طی یک ماه و در قالب 3 جلسه آموزشی 45 دقیقه‌ای انجام گردید. سپس 2 ماه پس از مداخله آموزشی در هر دو گروه مورد و شاهد اطلاعات دوباره گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‌ها: میانگین سنی گروه مورد و شاهد به ترتیب برابر 6/9± 3/38 و 1/11±3/36 سال بود که با یکدیگر اختلاف معنی‌داری نداشتند(381/0=p). میانگین نمره آگاهی و عملکرد در گروه مورد در قبل از آموزش به ترتیب برابر با 06/13±8/72 و 2/6±81/30 بود که در بعد از مداخله به ترتیب برابر 2/12±05/88 و 9/8±3/65 بود که در هر دو مورد با یکدیگر اختلاف معنی‌دای داشتند(05/0>p). هم‌چنین در قبل از مداخله آموزشی میزان‌های حساسیت، شدت و منافع درک شده مادران در زمینه انجام رفتارهای پیش‌گیری کننده در حد متوسط بود ولی پس از مداخله آموزشی بین دو گروه مورد و شاهد در همه متغیرهای ذکر شده اختلاف معنی‌داری ایجاد شد(05/0> p).

نتیجه‌گیری: یافته‌های این بررسی تاثیر و کارایی مدل اعتقاد بهداشتی را در افزایش رفتارهای پیش‌گیری از ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش در مادران شهر اراک را نشان می‌دهد. .

---

زمینه و هدف: سوانح و حوادث یکی از عوامل اصلی مرگ و ناتوانی در دنیا و از مهم‌ترین علل مراجعه کودکان به بیمارستان می‌باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف سنجش سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی و عملکرد، در مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر خرم آباد در خصوص رفتارهای پیش‌گیری کننده از سوانح و حوادث در کودکان صورت پذیرفته است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر مطالعه مقطعی- تحلیلی بر روی 261 نفر از مادران دارای کودک کمتر از 5 سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر خرم آباد در سال 1393 می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات پرسش‌نامه تنظیم شده بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی بوده است. اطلاعات جمع‌آوری شده توسط نرم افزار SPSS نسخه 20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: در این مطالعه میانگین و انحراف معیار سن مادران 37/5±98/28 سال، میانگین نمره عملکرد و خودکارآمدی مادران به ترتیب برابر 74/14±1/59 و 07/11±14/69 مشاهده شد. هم‌چنین میانگین نمرات سایر سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی شامل حساسیت، شدت، منافع و موانع درک شده نیز بیش از حد متوسط مشاهده شد. بین خودکارآمدی و موانع درک شده همبستگی منفی و معنی‌دار (r=-0.256 ، P<0.01) و بین موانع درک شده و عملکرد نیز همبستگی منفی و معنی‌داری (r=-0.391، P<0.01) وجود داشت.

نتیجه‌گیری: با توجه به میزان میزان عملکرد مادران و سایر سازه‌های نگرشی مدل اعتقاد بهداشتی، پیشنهاد می‌شود تا برنامه‌های آموزشی بر مبنای این مدل به صورت مستقیم و غیر مستقیم در قالب بسته‌های آموزشی چند رسانه‌ای به منظور ارتقاء رفتارهای پیش‌گیری کننده از سوانح و حوادث در کودکان صورت گیرد.

---

زمینه و هدف: شیردهی انحصاری در شش ماه اول زندگی نقش عمده‌ای در پیش‌گیری از مرض و مرگ و میر کودکان دارد. قصد شیردهی انحصاری در بارداری یکی از عوامل پیش‌گویی کننده‌ این رفتار است. تعیین عوامل موثر بر قصد شیردهی انحصاری به برنامه‌ریزی برای ارتقاء قصد شیردهی و به دنبال آن رفتار شیردهی کمک می‌کند. هدف از این مطالعه، تعیین عوامل پیش‌گویی‌کننده قصد شیردهی انحصاری زنان باردار به وسیله تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه تحلیلی بر روی 224 زن نخست‌زای مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر کاشان در سال 1392 انجام شد. نمونه‌ها به صورت تصادفی از 16 مرکز بهداشتی درمانی انتخاب شدند. مادران پرسش‌نامه‌های دموگرافیک، قصد، نگرش، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده را تکمیل کردند. برای تعیین عوامل پیش‌گویی کننده قصد شیردهی انحصاری و تحلیل داده‌ها از آزمون رگرسیون خطی استفاده شد.

یافته‌ها: در مدل رگرسیونی، کنترل رفتاری درک شده (001/0>p، 42/0=&beta)، نگرش (01/0>p، 27/0=&beta) و هنجارهای ذهنی (04/0>p، 18/0=&beta)، پیش‌گویی کننده قصد شیردهی انحصاری بودند. این مدل توانست 63 درصد از واریانس قصد شیردهی انحصاری را توضیح دهد. آگاهی و عوامل دموگرافیک، پیش‌بینی کننده قصد شیردهی نبودند.

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که کنترل رفتاری درک شده، نگرش و هنجارهای ذهنی می‌توانند قصد شیردهی انحصاری زنان نخست‌زا را پیش‌گویی کنند، از این رو باید به عنوان یک راهنمای کلی در طراحی مداخلات آموزشی برای بهبود شیردهی انحصاری زنان مورد توجه قرار گیرند.

---

  زمینه و هدف: مادران باید آگاهی و عملکرد کافی در زمینه نشانه ‌ های خطر کودکان برای تغییر رفتار به دست آورند. شناخت عوامل مؤثر در تغییر رفتار، دستیابی به تغییر را آسان خواهد کرد، بنابراین ارائه آموزش در خصوص نشانه ‌ های خطر در کودکان با استفاده از مدل ‌ هایی که عوامل مؤثر بر رفتار را شناسایی می ‌ کنند ضروری است. یکی از این مدل ‌ های مؤثر در امر آموزش مدل اعتقاد بهداشتی است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش بر رفتار مادران در خصوص نشانه ‌ های خطر در کودکان کمتر از پنج سال صورت پذیرفت.

  مواد و روش ‌ ها: این مطالعه کارآزمایی آموزشی در سال 1393 بین 116 مادر دارای کودک کمتر از پنج سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک صورت گرفت. آن‌ها به طور تصادفی به دو گروه آزمون (56 نفر) و کنترل (60 نفر) تقسیم شدند. داده‌ها از طریق تکمیل پرسش‌نامه پایا و روای محقق به همراه مصاحبه گردآوری شد . مداخله آموزشی در گروه آزمون طی چهار جلسه آموزشی اجرا گردید . مرحله‌ی پس - آزمون سه ماه بعد از مداخله آموزشی از طریق تکمیل مجدد پرسش نامه صورت گرفت. در نهایت تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS در سطح معنی ‌ داری 05/0 انجام شد .

  یافته ‌ ها: هیچ ‌گونه تفاوت معنی‌داری بین میانگین نمره سازه ‌ های مدل اعتقاد بهداشتی و عملکرد مادران در گروه آزمون و کنترل قبل از مداخله مشاهده نشد(05/0 p > )، اما بعد از مداخله تفاوت معنی ‌ داری وجود داشت(001/0 p < ). در این مطالعه، میانگین نمره عملکرد مادران در گروه آزمون قبل و بعد از مداخله به ترتیب برابر با 15/42 ± 58/39 و 05/23 ± 52/84 بود که با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند(001/0> p ).

  نتیجه ‌ گیری: براساس نتایج این مطالعه، مداخله آموزشی مبتنی بر نیازسنجی اولیه بر مبنای مدل اعتقاد بهداشتی در بهبود عملکرد مادران در خصوص نشانه ‌ های خطر در کودکان مؤثر است و می ‌ تواند برای طراحی برنامه ‌ های آموزشی مفید باشد.

---

زمینه و هدف: امروزه وجود آلاینده‏های زیست محیطی جزء مهم‏ترین مشکلات بشر است. هدف از مطالعه حاضر سنجش سازه‏های مدل اعتقاد بهداشتی در خصوص ارتقاء رفتارهای پیش‏گیری کننده از مواجهه با هوای آلوده در زنان باردار شهر اراک در سال 93 می‏باشد.

مواد و روش‏ها: در این پژوهش مقطعی-تحلیلی، 208 زن باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک به صورت چند مرحله‏ای انتخاب شدند و مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات به وسیله پرسش‏نامه پایا و روا و به روش خود- گزارش دهی جمع‏آوری شد. این پرسش‏نامه شامل مشخصات دموگرافیک مادر، ابعاد مدل اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد مادران بوده است. در نهایت داده‏ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته‏ها: میانگین سنی مادران مورد مطالعه 77/4±48/26 و میانگین سن بارداری آنان 59/5±88/14هفته بود. بیشترین میزان تحصیلات زنان باردار(1/47 درصد) دیپلم بود. میانگین نمره عملکرد مادران 09/72 بود و در بین سازه‏ها حساسیت درک شده بیشترین (25/83) و موانع درک شده کمترین (16/59) نمره را داشتند. در تحلیل رگرسیونی به منظور پیش‏گویی رفتار با استفاده از سازه‏های مدل اعتقاد بهداشتی مشخص شد که از بین این متغیرهای بررسی شده متغیرهای راهنمای عمل خارجی، حساسیت درک شده و موانع به عنوان پیش‏گویی کننده رفتار هستند که این متغیرها در مجموع 26 درصد (265/0=R2) از تغییرات رفتار را پیش‏گویی نمودند.

نتیجه‏گیری: بر اساس نتایج مطالعه، سازه‏های راهنماهای عمل خارجی و حساسیت و موانع درک شده باید به عنوان مهم‏ترین عوامل پیش‏بینی کننده رفتار مادران در طراحی مداخلات آموزشی در نظر گرفته شوند.

---

زمینه و هدف: امروزه مصرف تنقلات کم ارزش به عنوان میان وعده در بین کودکان به خصوص در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی رو به افزایش است. پژوهش حاضر به سنجش سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی ‌شده در این زمینه پرداخته است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی– تحلیلی در سال 1394 بروی 217 دانش آموز مقطع ابتدایی شهرستان اراک انجام گرفت که به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده بودند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه محقق ساخته شامل سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده بوده است که نگرش، هنجارهای ذهنی، کنترل رفتار درک شده، قصد رفتاری و عملکرد را در برمی‌گرفت. روایی و پایایی پرسش‌نامه قبل از مطالعه بررسی شد. به منظور تعیین مهم‌ترین سازه‌های پیش‌گویی کننده رفتار دانش آموزان از مدل چند متغیره رگرسیون خطی استفاده شد.

یافته‌ها: در این مطالعه، میانگین و انحراف معیار نمره نگرش (24/12±41/75)، هنجار ذهنی (20/11±25/78)، کنترل رفتار درک شده (06/17±69/63)، قصد رفتاری (44/15±26/76) و عملکرد (44/24±84/48) مشاهده شدند. بر طبق نتایج، سازه کنترل رفتار درک شده توانست 23 درصد تغییرات رفتار را پیش‌گویی نماید. بین نمره سازه‌ها با عملکــرد همبستگی مستقیم و معنی‌داری مشاهده شد(05/0>p). با این وجود، در رابطه با ارتباط بین عملکرد تغذیه‌ای دانش آموزان با سن ( 019/0=r)، وزن (07/0=r)، قد (12/0=r) و شاخص توده بدنی دانش آموزان (07/0=r) ارتباط معنی‌داری مشاهده نگردید(05/0<p).

نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر، پیشنهاد می‌شود که در زمان طراحی مداخلات، پیش‌گیری از مصرف تنقلات کم ارزش، تاکید بر ایجاد نگرش مثبت و خودباوری در کنترل رژیم غذایی دانش آموزان در نظر گرفته شوند.