---

---

مقدمه: دانه‌های گرده، گامتوفیت‌های نر گیاهان گلدار هستند که با دخالت خود در لقاح، نقش بنیادی در باروری گیاهان، ازدیاد محصول و بهبود کیفی آن دارند. گرده‌ها از عوامل مهم آلرژی زای گیاهی هستند و حدود 80 تا 90 درصد از آلرژن‌های گیاهی خاستگاه گرده‌ای دارند. گیاه بومادران از گیاهان دارای کاربردهای دارویی است که در مناطق مختلف کشور می‌روید و مورد استفاده می‌باشد. پژوهش حاضر به منظور کسب آگاهی‌های علمی در مورد آلرژی زایی دانه‌های گرده این گیاه در مراحل تکوین گرده‌ها، و مقایسه آلرژی‌زایی دانه‌های گرده نا بالغ و بالغ آنها انجام شده است. روش کار: در این پژوهش تجربی (آزمایشگاهی) ابتدا دانه‌های گرده گیاه بومادران در مراحل مختلف تکوین گل‌ها از مناطق اطراف شهر اصفهان جمع‌آوری شدند. بررسی مقایسه‌ای ویژگی‌های گرده شناختی دانه‌های گرده به کمک میکروسکوپ‌های نوری و الکترونی و با استفاده از روش‌های شفاف سازی و نیز استولیز گرده‌ها انجام شد. فراساختار اسپورودرم و ویژگی‌های ریختی تکمیلی گرده‌ها به کمک میکروسکوپ‌های الکترونی نگاره بررسی شد. عصاره‌های گرده‌ای با استفاده از بافر فسفات نمکی در 4/7 PH: تهیه شدند. آزمون‌های آلرژی‌زایی بر روی خوکچه‌های هندی نر نژاد هارتلی با وزن تقریبی 500-350 گرم و سن 4 تا 6 هفته انجام شد و الکتروفورز پروتئین‌ها بر روی ژل پلی آکریل آمید 12 درصد صورت گرفت. در تحلیل اطلاعات از آنالیز واریانس یک عاملی و آزمون دانکن استفاده شد. نتایج: تصاویر گرفته شده توسط میکروسکوپ‌های نوری و الکترونی، گرده‌ها را از نوع بیضی –کروی، دو شیاری با اگزینی دارای آراستار خاردار نشان دادند. در آزمون‌های پوستی برروی خوکچه‌های هندی تحت تیمار با عصاره‌های گرده‌ای، قطر تورم افزایش قابل ملاحظه‌ای را نسبت به نمونه‌های شاهد نشان داد. هم‌چنین درآزمون‌های کلینیکی با بررسی تعداد ائوزینوفیل‌ها، نوتروفیل‌ها و میزان ایمونوگلوبولین E در خوکچه‌های هندی تحت تیمار با عصاره‌های گرده‌ای، تغییرات معنی‌داری نسبت به نمونه‌های شاهد وجود داشت. در نیمرخ‌های الکترو فورزی پروتئین‌ها، در گرده‌های نابالغ، حدود 5 باند پروتئینی کم رنگ‌تر در محدوده 4/14 تا 45 کیلو دالتون و در گرده‌های بالغ، حدود 6 باند پروتئینی مشخص‌تر در محدوده 4/14 تا 66 کیلو دالتون دیده شد. نتیجه گیری: مجموعه نتایج این پژوهش، تغییرات ریخت شناسی گرده‌های نابالغ از حالت بیضی به حالت کروی در گرده‌های بالغ، افزایش نسبی تراکم و بلندی خارهای سطح اگزین، تغییرات کمی و کیفی پروتئین‌های محلول دانه‌های گرده نابالغ و بالغ و نیز تفاوت در شدت آلرژی زایی آنها را نشان می‌دهد.