زمینه و هدف: سوانح و حوادث یکی از عوامل اصلی مرگ و ناتوانی در دنیا و از مهم‌ترین علل مراجعه کودکان به بیمارستان می‌باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف سنجش سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی و عملکرد، در مادران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر خرم آباد در خصوص رفتارهای پیش‌گیری کننده از سوانح و حوادث در کودکان صورت پذیرفته است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر مطالعه مقطعی- تحلیلی بر روی ۲۶۱ نفر از مادران دارای کودک کمتر از ۵ سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر خرم آباد در سال ۱۳۹۳ می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات پرسش‌نامه تنظیم شده بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی بوده است. اطلاعات جمع‌آوری شده توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۰ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: در این مطالعه میانگین و انحراف معیار سن مادران ۳۷/۵±۹۸/۲۸ سال، میانگین نمره عملکرد و خودکارآمدی مادران به ترتیب برابر ۷۴/۱۴±۱/۵۹ و ۰۷/۱۱±۱۴/۶۹ مشاهده شد. هم‌چنین میانگین نمرات سایر سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی شامل حساسیت، شدت، منافع و موانع درک شده نیز بیش از حد متوسط مشاهده شد. بین خودکارآمدی و موانع درک شده همبستگی منفی و معنی‌دار (r=-۰,۲۵۶ ، P<۰.۰۱) و بین موانع درک شده و عملکرد نیز همبستگی منفی و معنی‌داری (r=-۰.۳۹۱، P<۰.۰۱) وجود داشت.

نتیجه‌گیری: با توجه به میزان میزان عملکرد مادران و سایر سازه‌های نگرشی مدل اعتقاد بهداشتی، پیشنهاد می‌شود تا برنامه‌های آموزشی بر مبنای این مدل به صورت مستقیم و غیر مستقیم در قالب بسته‌های آموزشی چند رسانه‌ای به منظور ارتقاء رفتارهای پیش‌گیری کننده از سوانح و حوادث در کودکان صورت گیرد.

  زمینه و هدف: مادران باید آگاهی و عملکرد کافی در زمینه نشانه ‌ های خطر کودکان برای تغییر رفتار به دست آورند. شناخت عوامل مؤثر در تغییر رفتار، دستیابی به تغییر را آسان خواهد کرد، بنابراین ارائه آموزش در خصوص نشانه ‌ های خطر در کودکان با استفاده از مدل ‌ هایی که عوامل مؤثر بر رفتار را شناسایی می ‌ کنند ضروری است. یکی از این مدل ‌ های مؤثر در امر آموزش مدل اعتقاد بهداشتی است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش بر رفتار مادران در خصوص نشانه ‌ های خطر در کودکان کمتر از پنج سال صورت پذیرفت.

  مواد و روش ‌ ها: این مطالعه کارآزمایی آموزشی در سال ۱۳۹۳ بین ۱۱۶ مادر دارای کودک کمتر از پنج سال مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک صورت گرفت. آن‌ها به طور تصادفی به دو گروه آزمون (۵۶ نفر) و کنترل (۶۰ نفر) تقسیم شدند. داده‌ها از طریق تکمیل پرسش‌نامه پایا و روای محقق به همراه مصاحبه گردآوری شد . مداخله آموزشی در گروه آزمون طی چهار جلسه آموزشی اجرا گردید . مرحله‌ی پس - آزمون سه ماه بعد از مداخله آموزشی از طریق تکمیل مجدد پرسش نامه صورت گرفت. در نهایت تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS در سطح معنی ‌ داری ۰۵/۰ انجام شد .

  یافته ‌ ها: هیچ ‌گونه تفاوت معنی‌داری بین میانگین نمره سازه ‌ های مدل اعتقاد بهداشتی و عملکرد مادران در گروه آزمون و کنترل قبل از مداخله مشاهده نشد(۰۵/۰ p > )، اما بعد از مداخله تفاوت معنی ‌ داری وجود داشت(۰۰۱/۰ p < ). در این مطالعه، میانگین نمره عملکرد مادران در گروه آزمون قبل و بعد از مداخله به ترتیب برابر با ۱۵/۴۲ ± ۵۸/۳۹ و ۰۵/۲۳ ± ۵۲/۸۴ بود که با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند(۰۰۱/۰> p ).

  نتیجه ‌ گیری: براساس نتایج این مطالعه، مداخله آموزشی مبتنی بر نیازسنجی اولیه بر مبنای مدل اعتقاد بهداشتی در بهبود عملکرد مادران در خصوص نشانه ‌ های خطر در کودکان مؤثر است و می ‌ تواند برای طراحی برنامه ‌ های آموزشی مفید باشد.

زمینه و هدف: امروزه وجود آلاینده‏های زیست محیطی جزء مهم‏ترین مشکلات بشر است. هدف از مطالعه حاضر سنجش سازه‏های مدل اعتقاد بهداشتی در خصوص ارتقاء رفتارهای پیش‏گیری کننده از مواجهه با هوای آلوده در زنان باردار شهر اراک در سال ۹۳ می‏باشد.

مواد و روش‏ها: در این پژوهش مقطعی-تحلیلی، ۲۰۸ زن باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک به صورت چند مرحله‏ای انتخاب شدند و مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات به وسیله پرسش‏نامه پایا و روا و به روش خود- گزارش دهی جمع‏آوری شد. این پرسش‏نامه شامل مشخصات دموگرافیک مادر، ابعاد مدل اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد مادران بوده است. در نهایت داده‏ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته‏ها: میانگین سنی مادران مورد مطالعه ۷۷/۴±۴۸/۲۶ و میانگین سن بارداری آنان ۵۹/۵±۸۸/۱۴هفته بود. بیشترین میزان تحصیلات زنان باردار(۱/۴۷ درصد) دیپلم بود. میانگین نمره عملکرد مادران ۰۹/۷۲ بود و در بین سازه‏ها حساسیت درک شده بیشترین (۲۵/۸۳) و موانع درک شده کمترین (۱۶/۵۹) نمره را داشتند. در تحلیل رگرسیونی به منظور پیش‏گویی رفتار با استفاده از سازه‏های مدل اعتقاد بهداشتی مشخص شد که از بین این متغیرهای بررسی شده متغیرهای راهنمای عمل خارجی، حساسیت درک شده و موانع به عنوان پیش‏گویی کننده رفتار هستند که این متغیرها در مجموع ۲۶ درصد (۲۶۵/۰=R۲) از تغییرات رفتار را پیش‏گویی نمودند.

نتیجه‏گیری: بر اساس نتایج مطالعه، سازه‏های راهنماهای عمل خارجی و حساسیت و موانع درک شده باید به عنوان مهم‏ترین عوامل پیش‏بینی کننده رفتار مادران در طراحی مداخلات آموزشی در نظر گرفته شوند.

زمینه و هدف: اختلال رشد یکی از مشکلات شایع و مهم بهداشتی در دوران کودکی می‌باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی رابطه سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی با عملکرد مادران در پیش‌گیری از اختلال رشد کودکان یک تا پنج سال شهرستان شازند در سال ۱۳۹۳ بود.

مواد و روش‌ها: در این پژوهش مقطعی-تحلیلی، ۲۰۲ نفر از مادران دارای کودک یک تا پنج سال شهرستان شازند به صورت تصادفی انتخاب شدند. اطلاعات به وسیله پرسش‌نامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تایید گردید، به روش خود گزارش دهی جمع‌آوری شد. این پرسش‌نامه شامل مشخصات دموگرافیک مادر، ابعاد مدل اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد مادران بود. در نهایت، داده‌ها با استفاده نرم افزار SPSS نسخه‌ی ۲۰ و از طریق آزمون‌های تی، کای مربع، همبستگی، آنووا و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: میانگین سنی مادران مورد مطالعه ۲۸/۵±۷۶/۲۸ سال و میانگین سنی کودکان آن‌ها ۷۴/۱۴±۴۹/۲۶ ماه بود. بیشترین میزان تحصیلات مادران(۷/۷۶ درصد) دیپلم بود. میانگین نمره عملکرد مادران ۶۵/۷۰ بود و در بین سازه‌ها، خودکارآمدی بیشترین (۸/۶۹) و راهنمای عمل خارجی کمترین (۹۱/۳۸) نمره را داشتند. در تحلیل رگرسیونی به منظور پیش‌گویی رفتار با استفاده از سازه‌های مدل اعتقاد بهداشتی، متغیرهای خودکارآمدی، منافع درک شده و موانع درک شده به عنوان پیش‌گویی کننده رفتار تعیین شدند که در مجموع ۱۰ درصد (۱۰۱/۰=R^۲) از تغییرات رفتار را پیش‌گویی نمودند.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج مطالعه، در طراحی مداخلات آموزشی باید بر سازه‌های خود کار آمدی، منافع درک شده و موانع درک شده به عنوان مهم‌ترین عوامل پیش‌بینی کننده رفتار مادران تاکید شود.

زمینه و هدف: امروزه مصرف تنقلات کم ارزش به عنوان میان وعده در بین کودکان به خصوص در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی رو به افزایش است. پژوهش حاضر به سنجش سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی ‌شده در این زمینه پرداخته است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی– تحلیلی در سال ۱۳۹۴ بروی ۲۱۷ دانش آموز مقطع ابتدایی شهرستان اراک انجام گرفت که به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده بودند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه محقق ساخته شامل سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده بوده است که نگرش، هنجارهای ذهنی، کنترل رفتار درک شده، قصد رفتاری و عملکرد را در برمی‌گرفت. روایی و پایایی پرسش‌نامه قبل از مطالعه بررسی شد. به منظور تعیین مهم‌ترین سازه‌های پیش‌گویی کننده رفتار دانش آموزان از مدل چند متغیره رگرسیون خطی استفاده شد.

یافته‌ها: در این مطالعه، میانگین و انحراف معیار نمره نگرش (۲۴/۱۲±۴۱/۷۵)، هنجار ذهنی (۲۰/۱۱±۲۵/۷۸)، کنترل رفتار درک شده (۰۶/۱۷±۶۹/۶۳)، قصد رفتاری (۴۴/۱۵±۲۶/۷۶) و عملکرد (۴۴/۲۴±۸۴/۴۸) مشاهده شدند. بر طبق نتایج، سازه کنترل رفتار درک شده توانست ۲۳ درصد تغییرات رفتار را پیش‌گویی نماید. بین نمره سازه‌ها با عملکــرد همبستگی مستقیم و معنی‌داری مشاهده شد(۰۵/۰>p). با این وجود، در رابطه با ارتباط بین عملکرد تغذیه‌ای دانش آموزان با سن ( ۰۱۹/۰=r)، وزن (۰۷/۰=r)، قد (۱۲/۰=r) و شاخص توده بدنی دانش آموزان (۰۷/۰=r) ارتباط معنی‌داری مشاهده نگردید(۰۵/۰<p).

نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر، پیشنهاد می‌شود که در زمان طراحی مداخلات، پیش‌گیری از مصرف تنقلات کم ارزش، تاکید بر ایجاد نگرش مثبت و خودباوری در کنترل رژیم غذایی دانش آموزان در نظر گرفته شوند.

زمینه و هدف:اصلاح و بهبود تغذیه از جمله ماهی و فرآورده‌های دریایی در پیش‌گیری از بیماری‌های غیرواگیر موثر است. مدل فرانظری یکی از مدل‌های موثر در بررسی رفتارهای تغذیه‌ای است. این مطالعه با هدف بررسی مصرف ماهی در زنان ۳۰ تا ۵۰ سال براساس مدل فرانظری انجام گردید.

مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع مقطعی- تحلیلی است که در سال ۱۳۹۳ بر روی ۳۶۰ نفر از زنان ۳۰ تا ۵۰ سال شهر اراک انجام شد. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه محقق ساخته براساس مدل فرانظری که روایی و پایایی آن سنجیده شد، با مراجعه به درب منازل جمع‌آوری گردید و سپس با استفاده از آزمون هم‌بستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌ها: میانگین سن افراد ۵/۷±۳۴/۳۹ سال بود. میانگین مصرف ماهی ۸۳/۰±۶۲/۰ وعده در هفته بود. ۶۴ درصد افراد در مصرف حداقل دو وعده ماهی در هفته در دو مرحله اول تغییر(پیش تفکر و تفکر) قرار داشتند. میانگین نمره خودکارآمدی مصرف ماهی در کل ۱۲/۳±۵۸/۱۰ از ۱۵ و میانگین نمره موانع درک شده ۷۸/۴±۳۵/۲۶ از ۴۰ و میانگین نمره منافع درک شده ۶۷/۲±۶/۲۱ از ۲۵ بود. هم‌بستگی پیرسون نشان داد که میزان مصرف ماهی با سازه‌های خودکارآمدی، مراحل تغییر موانع و منافع درک شده به ترتیب بیشترین هم‌بستگی مثبت را دارد(۰۵/۰≥p). مصرف ماهی با سن، تحصیلات، شاخص توده بدنی، شغل، میزان درآمد ماهیانه و وضعیت تاهل اختلاف معنی‌داری نداشت(۰۵/۰≤p).

نتیجه‌گیری: میزان مصرف ماهی علیرغم بالا بودن نمره منافع درک شده، بسیار پایین است و آموزش برای رفع موانع و فرهنگ‌سازی، به خصوص در خانم‌ها که افراد تأثیرگذار بر تغذیه‌ی خانواده هستند ضروری به نظر می‌رسد.

زمینه و هدف: بیماری دیابت به عنوان شایع‌ترین بیماری ناشی از اختلالات متابولیسم محسوب می‌شود که بررسی تبعیت دارویی در این ﺑﻴﻤﺎران جهت تبیین مداخلات آموزشی در راستای ارتقای سلامت این بیماران الزامی می‌باشد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر تبعیت از رژیم دارویی بیماران دیابتی در شهر اراک بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی سال ۱۳۹۳صورت گرفت.

مواد و روش‌ها: در این پژوهش تحلیلی، ۳۶۶ نفر از بیماران دیابتی شهر اراک در سال ۱۳۹۳ انتخاب شدند و اطلاعات از طریق پرسش‌نامه محقق ساخته عملکرد بیماران در زمینه تبعیت از رژیم دارویی و عوامل موثر بر آن بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی جمع‌آوری گردید و جهت تعیین قدرت پیش‌گویی کنندگی سازه‌های مدل از رگرسیون خطی استفاده شد.

یافته‌ها: میانگین نمره آگاهی و عملکرد تبعیت از رژیم دارویی به ترتیب برابر با ۳۴/۳۱ و ۳۴/۸۴ مشاهده شد. در این مطالعه سازه‌های حساسیت درک شده، موانع درک شده و راهنمای عمل داخلی به عنوان قوی‌ترین پیش گویی کننده‌های رفتار تبعیت از رژیم دارویی در بیماران بودند و ۳۶/۰ واریانس رفتار را پیش‌بینی نمودند. بین عملکرد و سازه‌های حساسیت و شدت و منافع درک شده و خودکارآمدی و راهنمای عمل داخلی و خارجی در زمینه تبعیت از رژیم دارویی دیابتی هم‌بستگی مستقیمی وجود داشت که بیشترین هم‌بستگی به سازه‌ی حساسیت درک شده مربوط بود(۴۲/۰=r، ۰۰۱/۰>p).

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصله، طراحی مداخلات آموزشی با تأکید بر ایجاد حساسیت درک شده در بیماران دیابتی جهت تبعیت دارویی و تاکید بر مشوق‌های داخلی به عنوان عوامل انگیزاننده و مشوق بیماران جهت حصول به نتایج بهتر در زمینه تبعیت از رژیم دارویی باید در محوریت مداخلات آموزشی باشد.

چکیده

زمینه و هدف: اختلال رشد یکی از مشکلات شایع و مهم بهداشتی در دوران کودکی می باشد. پژوهش حاضربا هدف تعیین تأثیر آموزش بر رفتارهای پیش‌گیری کننده از اختلال رشد کودکان در مادران بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی صورت گرفت.

مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع مداخله‌ای است که در آن ۱۰۰ نفر از مادران دارای کودک یک تا پنج سال شر کت داشته‌اند(نمونه‌ها به دو گروه مورد و شاهد، هر کدام ۵۰ نفر، تقسیم شدند). نمونه‌گیری به صورت تصادفی ساده انجام گرفت. روش گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه محقق ساخته بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی و چک لیست عملکرد بود. سپس آموزش برای گروه مورد در طی یک ماه انجام شد و ۳ ماه پس از آموزش، اطلاعات گردآوری گردید و با نرم افزارSPSS نسخه ۲۰ تجزیه و تحلیل شد. علاوه بر آزمون‌های آمار توصیفی از آزمون مجذور کای، آزمون تی زوجی و آزمون تی مستقل استفاده شد.

یافته‌ها: میانگین سنی مورد و شاهد به ترتیب ۵۱/۵±۹۸/۲۹ و ۳۰/۵±۳۵/۲۸ سال بود. میانگین سن کودکان به ترتیب ۱۴/۱۳±۳۱/۲۳ و ۰۱/۱۴±۵۵/۲۷ ماه بود. قبل از مداخله آموزشی بین دوگروه اختلاف معنی‌دار نبود و میانگین نمره شاخص‌ها در گروه مورد قبل از مداخله بدین صورت بود: آگاهی، ۲۴/۱۴±۸۷/۳۱؛ حساسیت، ۸۶/۵±۲۳/۶۴؛ شدت، ۳۴/۹±۴۱/۶۴؛ منافع، ۷۹/۶±۷۵/۶۱؛ موانع، ۱۴/۸±۹۱/۶۷؛ خود کارآمدی، ۸۷/۷±۰۰/۶۸؛ راهنمای عمل، ۸۲/۶±۵۳/۴۴ و عملکرد، ۷۷/۹±۰۰/۷۰. پس از آموزش، اختلاف معنی‌داری در همه متغیرهای ذکر شده بین دو گروه ایجاد شد.

نتیجه‌گیری: بر طبق نتایج، آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی جهت ارتقاء رفتارهای پیش‌گیری کننده از اختلال رشد توصیه می‌گردد.