زمینه و هدف: بیماری سلیاک یک التهاب ایمنی روده کوچک می‌باشد که ناشی از حساسیت به گلوتن در رژیم غذایی و پروتئین‌های مرتبط با آن در افراد به طور ژنتیکی است. این پژوهش با هدف تعیین پنج عامل بزرگ شخصیت و طرحواره‌های ناسازگار اولیه در بیماران دچار سلیاک و افراد سالم انجام شد.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه مورد- شاهدی تعداد 108 بیمار مبتلا به سلیاک به روش نمونه‌گیری در دسترس و 108 نفر از افراد غیر بیمار از 4 دانشکده پرستاری، روان‌شناسی، ادبیات و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی کرج به صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. هر دو گروه پرسش‌نامه‌های نسخه کوتاه پنج عاملی شخصیت نئو و طرحواره‌های ناسازگار یانگ را پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از آزمون تی مستقل، آزمون تجزیه و تحلیل واریانس و تجزیه و تحلیل واریانس چند متغیره، آزمون بن فرونی و آزمون لاندای ویکلز و در نرم افزار SPSS نسخه 19 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که از میان پنج عامل بزرگ شخصیت، نمره روان آزرده‌گی بیماران دچار سلیاک بیشتر از افراد سالم بود. همچنین نمره‌های بیماران در مولفه‌های طرحواره‌های ناسازگار اولیه محرومیت هیجانی، بی‌اعتمادی، نقص/ شرم، انزوای اجتماعی/ بیگانگی، وابستگی/ بی‌کفایتی، آسیب‌پذیری نسبت به ضرر یا بیماری، خود تحول نیافته/ گرفتار، شکست، استحقاق/ بزرگ منشی، خویشتن – داری و خود انضباطی ناکافی، اطاعت، ایثار، معیارهای سرسختانه/ عیب جویی افراطی و بازداری هیجانی در مقایسه با افراد سالم، بالاتر بود.
نتیجه‌گیری: این بررسی نشان داد که با توجه به تأثیر پذیری بیماری سلیاک از طرحواره‌های ناسازگار اولیه، می‌توان از دوره‌های آموزشی روان‌شناختی و طرحواره درمانی در بهبود الگوهای هیجانی و شناختی این بیماران استفاده کرد.
