دوره 24، شماره 6 - ( بهمن و اسفند 1400 )
جلد 24 شماره 6 صفحات 886-878 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Nazari V, Didehdar M, Golestanipour F. Evaluation of Candida Albicans Adhesion to Two Different Types of Acrylic Resin. J Arak Uni Med Sci 2022; 24 (6) :878-886
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6887-fa.html
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6887-fa.html
نظری وحیده، دیده دار مجتبی، گلستانی پور فاطمه. بررسی چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به دو نوع مختلف رزین آکریلی. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك. 1400; 24 (6) :878-886
1- گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
2- گروه انگل شناسی و قارچ شناسی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- مرکز تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران. ،golfateme144@gmail.com
2- گروه انگل شناسی و قارچ شناسی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- مرکز تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران. ،
متن کامل [PDF 6002 kb]
(659 دریافت)
| چکیده (HTML) (1890 مشاهده)
.jpg)
.jpg)
متن کامل: (707 مشاهده)
مقدمه
شیوع دنچر استوماتیت یا التهاب بافت اطراف دندان مصنوعی در افرادی که از پروتز متحرک استفاده می‌کنند، بسیار متغییر است و بین 15 درصد تا بیش از 70 درصد بیان شده است. علت التهاب بافت اطراف دندان مصنوعی چند عامل است و عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند. بهداشت نامناسب پروتز، عفونت کاندیدیایی و استفاده مداوم پروتز از عوامل اصلی مرتبط با دنچر استوماتیت ذکر شده است [1].
سطوح قالب‌گیری پروتز فک بالا به‌طور خاص ممکن است مخزنی معمول برای میکروارگانیسم‌ها باشد. کاندیدا مهم‌ترین و غالب‌ترین عامل بیماری‌زای قارچی دهانی است که توانایی چسبندگی و تکثیر در بافت‌های نرم و سخت را دارد و ساختارهای بیوفیلم پیچیدهای را ایجاد می‌کند [2]. گونه های کاندیدا یکی از اجزای طبیعی میکروبی فیزیولوژیکی دهان هستند و ممکن است در 30 تا 80 درصد افراد سالم یافت شوند. در میان آن‌ها، به نظر می‌رسد کاندیدا آلبیکنس شایع‌ترین باشد که با کاندیدا تروپیکالیس، کاندیدا گلابراتا، کاندیدا پاراپسیلوزیس، کاندیدا کروسی و کاندیدا سودوتروپیکالیس همراه است [3 ,4].
از میان انواع مختلف گونه‌های کاندیدا، گونه آلبیکنس از خاصیت بیماری‌زایی بیشتری در موارد بالینی برخوردار است [5]. عفونت‌زایی کاندیدا تحت‌تأثیر اتصال اولیه آن به سطوح دنچر قرار می‌گیرد که این امر به به نوبه خود به ویژگی‌های فیزیکی سطح ماده دنچری مانند میزان تخلخل، انرژی آزاد سطح، میزان آبگریزی و خشونت سطحی مواد دنچری برمی‌گردد [6, 7]. این متغیرها تحت‌تأثیر نوع مواد مورداستفاده در تهیه پروتزهای دندانی، روش پلیمریزاسیون و پوشش سطحی آن‌ها و هرگونه اصلاح و تغییراتی که در سطوح آن‌ها ایجاد می‌شود، قرار می‌گیرد [8].
خشونت سطحی و آبگریزی از خواص مهم مواد پایه دندان مصنوعی هستند که بر پلاک، چسبندگی میکروبی و متعاقباً بر التهاب بافت اطراف دندان مصنوعی تأثیر می‌گذارند [9]. پارک و همکاران با تغییراتی که در سطح آکریل ایجاد کردند، میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس را به سطح دنچر کاهش دادند [10]. نوع آکریل مورد استفاده در ساخت دنچر و روش ساخت دنچر نیز بر میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به سطح دنچر نیز مؤثر است [11 ,12 ,13 ,14]. آل- فوزان و همکاران نشان دادند پروتزهای ساخته شده به روش کدکم نسبت به پروتزهای ساخته‌شده به روش معمول از خشونت سطحی و چسبندگی کاندیدای کمتری برخوردار هستند [11].
باتوجه به مقالات ذکرشده و مقالات گذشته، مواد مورداستفاده در ساخت دنچر بر روی چسبندگی کاندیدا آلبیکنس مؤثر است. این مطالعه، خشونت سطحی و چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به دو نوع ماده آکریلی مختلف را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. از آنجا که دو نوع اکریل ورتکس و ایوکلار به‌صورت رایج مورد استفاده قرار می‌گیرد و مطالعه‌ای تاکنون این دو نوع ماده را از نظر چسبندگی کاندیدا مورد مقایسه قرار نداده است، هدف از مطالعه حاضر مقایسه چسبندگی کانیدا البیکنس به دو نوع آکریل رایج و پرکاربرد در ساخت پروتزهای متحرک است.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه تجربی‌آزمایشگاهی، دو نوع مختلف آکریل گرماسخت استفاده شد. از هر دو نوع آکریل 8 دیسک آکریلی تهیه شد. برای تهیه نمونه‌ها مولد استنلس استیل با ابعاد (10×10×3 میلی‌متر ) مورد استفاده قرار گرفت. داخل مولد استنلس استیل، موم ذوب‌شده قرار داده شد و بعد از مفل‌گذاری، با دو نوع آکریل گرماسخت ورتکس و ایواکلار جایگزین شد. دیسک‌های آکریلی طبق دستورالعمل کارخانه سازنده با نسبت پودر و مایع ذکرشده تهیه شد. نمونه‌هایی که دارای حباب، بی‌نظمی یا پلیمریزاسیون ناقص بودند از مطالعه حذف شدند.
دیسک‌های آکریلی ابتدا توسط کاغذ سمباده (250-2000 گریت) و فشار ملایم دست صیقل داده شدند. سپس با آب اشباع‌شده با پامیس حاوی ذرات متوسط به نسبت یک به یک و چرخ نمدی به مدت یک دقیقه جلا داده شدند. پالیش نهایی با خمیر قهوه‌ای تریپولی به مدت 60 ثانیه انجام شد. به وسیله پروفایلومتر خشونت سطحی در3 ناحیه از هر نمونه که به‌صورت تصادفی انتخاب شد، اندازه‌گیری شد.
برای تهیه سوسپانسیون سلول‌های مخمری، ابتدا سوش بالینی و سوش استاندارد کاندیدا آلبیکنس در محیط سابورد دکستروز به مدت 24 ساعت در دمای 37 درجه سانتی‌گراد کشت داده شد. در مرحله بعد، سلول‌ها در محیط کشت سابورد دکستروز براث غوطه‌ور شدند و به مدت 18 ساعت در دمای 37 درجه سانتی‌گراد با سرعت 150 دور در دقیقه داخل انکوباتور شیکردار انکوبه شدند. سلول‌های قارچی توسط دو مرحله شست‌و‌شو در بافر فسفات استریل با 7=PH با کمک دستگاه سانتریفیوژ (3000 g به مدت 10 دقیقه) از محیط کشت مایع جدا شدند. سپس به سلول‌های جدا شده آنقدر بافر فسفات اضافه شد تا میزان دانسیته سلولی به عدد یک برسد که در این حالت غلظت سلول‌های کاندیدا به Cells/ml 107×1 رسید. شکل‌گیری بیوفیلم به وسیله گونه‌های کاندیدا آلبیکنس با روش پلیت میکروتیتر مورد بررسی قرار گرفت. دوگونه کاندیدا آلبیکنس (سوش بالینی و سوش استاندارد) که تولیدکننده بیوفیلم هستند، برای ارزیابی چسبندگی انتخاب شدند.
قبل از ارزیابی چسبندگی، دیسک‌ها با الکل 70 درصد ضدعفونی و با آب مقطر استریل شسته شدند. دیسک‌های آکریلی در چاهک‌های پلیت‌های استریل کشت سلولی 24 تایی قرار گرفتند. سپس یک میلی‌لیتر از سوسپانسیون سلولی تهیه‌شده به هریک از این چاهک‌ها که دارای دو دیسک آکریلی بود، افزوده شد. صفحات به مدت 90 دقیقه در دمای 37 درجه سانتی‌گراد با سرعت 75 دور در دقیقه در انکوباتور شیکردار انکوبه شدند. پس از انکوباسیون، دیسک‌ها به چاهک‌های جدید منتقل شدند و پلیت‌ها سه بار با محلول بافر فسفات استریل شسته شدند تا سلول‌های سست و غیر چسبنده جدا شوند.
بعد از خشک کردن دیسک‌های اکریلی، برای تثبیت سلول‌های چسبنده باقیمانده کاندیدا آلبیکنس، نمونه‌ها در متانول به مدت 1 دقیقه غوطه‌ور و در مجاورت هوا خشک شدند. نمونه‌ها به مدت 5 دقیقه در محلول رنگ‌آمیزی آکریدین اورنج قرار داده شدند. رنگ اضافی به آرامی با بافر فسفات سالین شسته شد. همه نمونه‌ها درنهایت با به‌کارگیری میکروسکوپ فلورسنت با بزرگنمایی 1000 بررسی و شمارش کلنی انجام شد (تصویر شماره 1) (تصویر شماره 2).
شیوع دنچر استوماتیت یا التهاب بافت اطراف دندان مصنوعی در افرادی که از پروتز متحرک استفاده می‌کنند، بسیار متغییر است و بین 15 درصد تا بیش از 70 درصد بیان شده است. علت التهاب بافت اطراف دندان مصنوعی چند عامل است و عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند. بهداشت نامناسب پروتز، عفونت کاندیدیایی و استفاده مداوم پروتز از عوامل اصلی مرتبط با دنچر استوماتیت ذکر شده است [1].
سطوح قالب‌گیری پروتز فک بالا به‌طور خاص ممکن است مخزنی معمول برای میکروارگانیسم‌ها باشد. کاندیدا مهم‌ترین و غالب‌ترین عامل بیماری‌زای قارچی دهانی است که توانایی چسبندگی و تکثیر در بافت‌های نرم و سخت را دارد و ساختارهای بیوفیلم پیچیدهای را ایجاد می‌کند [2]. گونه های کاندیدا یکی از اجزای طبیعی میکروبی فیزیولوژیکی دهان هستند و ممکن است در 30 تا 80 درصد افراد سالم یافت شوند. در میان آن‌ها، به نظر می‌رسد کاندیدا آلبیکنس شایع‌ترین باشد که با کاندیدا تروپیکالیس، کاندیدا گلابراتا، کاندیدا پاراپسیلوزیس، کاندیدا کروسی و کاندیدا سودوتروپیکالیس همراه است [3 ,4].
از میان انواع مختلف گونه‌های کاندیدا، گونه آلبیکنس از خاصیت بیماری‌زایی بیشتری در موارد بالینی برخوردار است [5]. عفونت‌زایی کاندیدا تحت‌تأثیر اتصال اولیه آن به سطوح دنچر قرار می‌گیرد که این امر به به نوبه خود به ویژگی‌های فیزیکی سطح ماده دنچری مانند میزان تخلخل، انرژی آزاد سطح، میزان آبگریزی و خشونت سطحی مواد دنچری برمی‌گردد [6, 7]. این متغیرها تحت‌تأثیر نوع مواد مورداستفاده در تهیه پروتزهای دندانی، روش پلیمریزاسیون و پوشش سطحی آن‌ها و هرگونه اصلاح و تغییراتی که در سطوح آن‌ها ایجاد می‌شود، قرار می‌گیرد [8].
خشونت سطحی و آبگریزی از خواص مهم مواد پایه دندان مصنوعی هستند که بر پلاک، چسبندگی میکروبی و متعاقباً بر التهاب بافت اطراف دندان مصنوعی تأثیر می‌گذارند [9]. پارک و همکاران با تغییراتی که در سطح آکریل ایجاد کردند، میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس را به سطح دنچر کاهش دادند [10]. نوع آکریل مورد استفاده در ساخت دنچر و روش ساخت دنچر نیز بر میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به سطح دنچر نیز مؤثر است [11 ,12 ,13 ,14]. آل- فوزان و همکاران نشان دادند پروتزهای ساخته شده به روش کدکم نسبت به پروتزهای ساخته‌شده به روش معمول از خشونت سطحی و چسبندگی کاندیدای کمتری برخوردار هستند [11].
باتوجه به مقالات ذکرشده و مقالات گذشته، مواد مورداستفاده در ساخت دنچر بر روی چسبندگی کاندیدا آلبیکنس مؤثر است. این مطالعه، خشونت سطحی و چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به دو نوع ماده آکریلی مختلف را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. از آنجا که دو نوع اکریل ورتکس و ایوکلار به‌صورت رایج مورد استفاده قرار می‌گیرد و مطالعه‌ای تاکنون این دو نوع ماده را از نظر چسبندگی کاندیدا مورد مقایسه قرار نداده است، هدف از مطالعه حاضر مقایسه چسبندگی کانیدا البیکنس به دو نوع آکریل رایج و پرکاربرد در ساخت پروتزهای متحرک است.
مواد و روش‌ها
در این مطالعه تجربی‌آزمایشگاهی، دو نوع مختلف آکریل گرماسخت استفاده شد. از هر دو نوع آکریل 8 دیسک آکریلی تهیه شد. برای تهیه نمونه‌ها مولد استنلس استیل با ابعاد (10×10×3 میلی‌متر ) مورد استفاده قرار گرفت. داخل مولد استنلس استیل، موم ذوب‌شده قرار داده شد و بعد از مفل‌گذاری، با دو نوع آکریل گرماسخت ورتکس و ایواکلار جایگزین شد. دیسک‌های آکریلی طبق دستورالعمل کارخانه سازنده با نسبت پودر و مایع ذکرشده تهیه شد. نمونه‌هایی که دارای حباب، بی‌نظمی یا پلیمریزاسیون ناقص بودند از مطالعه حذف شدند.
دیسک‌های آکریلی ابتدا توسط کاغذ سمباده (250-2000 گریت) و فشار ملایم دست صیقل داده شدند. سپس با آب اشباع‌شده با پامیس حاوی ذرات متوسط به نسبت یک به یک و چرخ نمدی به مدت یک دقیقه جلا داده شدند. پالیش نهایی با خمیر قهوه‌ای تریپولی به مدت 60 ثانیه انجام شد. به وسیله پروفایلومتر خشونت سطحی در3 ناحیه از هر نمونه که به‌صورت تصادفی انتخاب شد، اندازه‌گیری شد.
برای تهیه سوسپانسیون سلول‌های مخمری، ابتدا سوش بالینی و سوش استاندارد کاندیدا آلبیکنس در محیط سابورد دکستروز به مدت 24 ساعت در دمای 37 درجه سانتی‌گراد کشت داده شد. در مرحله بعد، سلول‌ها در محیط کشت سابورد دکستروز براث غوطه‌ور شدند و به مدت 18 ساعت در دمای 37 درجه سانتی‌گراد با سرعت 150 دور در دقیقه داخل انکوباتور شیکردار انکوبه شدند. سلول‌های قارچی توسط دو مرحله شست‌و‌شو در بافر فسفات استریل با 7=PH با کمک دستگاه سانتریفیوژ (3000 g به مدت 10 دقیقه) از محیط کشت مایع جدا شدند. سپس به سلول‌های جدا شده آنقدر بافر فسفات اضافه شد تا میزان دانسیته سلولی به عدد یک برسد که در این حالت غلظت سلول‌های کاندیدا به Cells/ml 107×1 رسید. شکل‌گیری بیوفیلم به وسیله گونه‌های کاندیدا آلبیکنس با روش پلیت میکروتیتر مورد بررسی قرار گرفت. دوگونه کاندیدا آلبیکنس (سوش بالینی و سوش استاندارد) که تولیدکننده بیوفیلم هستند، برای ارزیابی چسبندگی انتخاب شدند.
قبل از ارزیابی چسبندگی، دیسک‌ها با الکل 70 درصد ضدعفونی و با آب مقطر استریل شسته شدند. دیسک‌های آکریلی در چاهک‌های پلیت‌های استریل کشت سلولی 24 تایی قرار گرفتند. سپس یک میلی‌لیتر از سوسپانسیون سلولی تهیه‌شده به هریک از این چاهک‌ها که دارای دو دیسک آکریلی بود، افزوده شد. صفحات به مدت 90 دقیقه در دمای 37 درجه سانتی‌گراد با سرعت 75 دور در دقیقه در انکوباتور شیکردار انکوبه شدند. پس از انکوباسیون، دیسک‌ها به چاهک‌های جدید منتقل شدند و پلیت‌ها سه بار با محلول بافر فسفات استریل شسته شدند تا سلول‌های سست و غیر چسبنده جدا شوند.
بعد از خشک کردن دیسک‌های اکریلی، برای تثبیت سلول‌های چسبنده باقیمانده کاندیدا آلبیکنس، نمونه‌ها در متانول به مدت 1 دقیقه غوطه‌ور و در مجاورت هوا خشک شدند. نمونه‌ها به مدت 5 دقیقه در محلول رنگ‌آمیزی آکریدین اورنج قرار داده شدند. رنگ اضافی به آرامی با بافر فسفات سالین شسته شد. همه نمونه‌ها درنهایت با به‌کارگیری میکروسکوپ فلورسنت با بزرگنمایی 1000 بررسی و شمارش کلنی انجام شد (تصویر شماره 1) (تصویر شماره 2).
شمارش کلنی در 6 میدان از هر دیسک انجام شد. این شمارش کلنی‌ها، نماینده میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به دو نوع دیسک آکریلی ورتکس و ایواکلار بود. نرمالیتی داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف بررسی شد. از آزمون‌های آماری آنالیز واریانس دوطرفه تی‌تست برای تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها استفاده شد. مقدار 5/P<0 از نظر آماری معنادار درنظر گرفته شد.
یافته‌ها
میانگین خشونت سطح ورتکس برابر با 0/210±0/326 میکرومتر و در مورد آکریل ایواکلار برابر با 0/103±0/284 میکرومتر به‌دست آمد. لذا میانگین خشونت سطحی آکریل ایواکلار کمتر از ورتکس به‌دست آمد که البته از نظر آماری معنادار نبود (0/311=P). نتایج تعداد متوسط کلنی‌های تشکیل‌شده سوش استاندارد و بالینی قارچ کاندیدا آلبیکنس به دو نوع آکریل ورتکس و ایواکلار و مقایسه آن‌ها در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
.jpg)
میانگین چسبندگی سوش استاندارد و بالینی کاندیدا آلبیکنس در آکریل ایواکلار به‌طور معنادار کمتر از ورتکس بود (0/000=P).
بحث
مشخصات شیمیایی و توپوگرافی سطحی متفاوت رزین‌های آکریلی در توانایی چسبندگی و تشکیل بیوفیلم سلول‌های قارچی مهم است[14]. خشونت سطحی آکریل‌هایی که در ساخت دنچر به کار می‌روند، تأثیر مهمی بر روی چسبندگی اولیه و حفظ میکروارگانیسم‌ها دارد [4]. هرچه خشونت سطحی بیشتر باشد، چسبندگی کاندیدا بیشتر خواهد شد [15]. روش‌ها و دستگاه‌های مختلفی برای اندازه‌گیری خشونت سطحی وجود دارد مانند ارزیابی بصری، میکروسکوپ الکترونی روبشی، پروفیلومتری، بازتاب اسپکولر لیزری [11]. پروفیلومتری، دستگاه متداول برای اندازه‌گیری خشونت سطحی است. پروفیلومتری را می‌توان به دو روش تماسی یا غیر تماسی انجام داد [16]. کوکیات تراکون یکی از معایب روش تماس را تولید خراش و آسیب به سطح دانست [11]. از این‌رو، در مطالعه حاضر از پروفیلومتر سه بعدی نوری بدون تماس برای ارزیابی خشونت سطحی استفاده شد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد آکریل ورتکس از خشونت سطحی بیشتری برخوردار است و همین عامل باعث شده است تعداد متوسط کلنی‌های تشکیل‌شده کاندیدا آلبیکنس به آکریل ورتکس در مقایسه با آکریل ایواکلار بیشتر باشد. ناهمواری‌های ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک، محل خوبی برای تجمع کاندیدا و بروز دنچر استوماتیت است.
احمد و همکاران نیز چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به مواد بیس دنچر (رزین با بیس پلی‌متیل‌‌متاکریلات گرماپخت و رزین با بیس نایلون وال پلاست) را بررسی کردند و بیان کردند رزین آکریلی خشونت سطحی بیشتری نسبت به رزین با بیس نایلون دارد و همین عامل باعث شده است چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به آن بیشتر باشد [17]. این مطالعه، نتایج مطالعه حاضر را تصدیق می‌کند. ضیا و همکاران نیز خشونت سطحی و چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به بیس دنچر انعطاف‌پذیر مولوپلاست B و رزین آکریلی گرماپخت (تروالون) را بررسی کردند و مشاهده کردند سطوح ناهموار و خشن مواد بیس دنچر باعث افزایش چسبندگی کاندیدا آلبیکنس در شرایط آزمایشگاهی می‌شود که نتایج این مطالعه نیز در راستای مطالعه حاضر می‌باشد [18].
صوابی و همکاران نیز نشان دادند میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به سطوح پرداخت نشده رزینی (آکریل آکروپارس و ملیودنت) و سطوح خشن سیلیکون (سیلیکون مولوپلاست B) بیشتر از سطوح پرداخت‌شده آن است [19]. ردفورد [15] و ماریان [20] نیز در دو مطالعه جداگانه به‌ترتیب بر روی آکریل تروالون و پرسپکس نشان دادند خشونت سطحی، چسبندگی کاندیدا آلبیکنس را به سطوح آکریلی تشدید می‌کند و میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به سطوح خشن نسبت به سطوح صاف بیشتر است. مطالعات متعددی نشان دادند هرچه خشونت سطحی مواد سازنده بیس دنچر بیشتر باشد، میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به آن نیز بیشتر خواهد بود [21 ،5]. مجید صادق‌پور و همکاران مطالعه‌ای به هدف مقایسه تأثیر آکریل بایر با آکریل آکروپارس برچسبندگی کاندیدا آلیبیکنس در دو بازه زمانی 40 و 120 دقیقه انجام دادند. میـزان چسـبندگی کاندیدا آلبیکنس در رزین آکریلی آکروپارس با افزایش زمان افزایش پیدا کرد که این امر را می‌توان به خاصیت پالیش‌شوندگی بهتر آکریل بایر نسبت به آکریـل آکروپارس نسبت داد [14].
داگلاس و همکاران، دنچر‌های سه بیمار مبتلا به دنچر استوماتیت شدید را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که سطوح آسترهای نرم، متخلخل‌تر و ناهموارتر از سطوح آکریلیک (آکریل گرماپخت) است. درنتیجه، چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به آن‌ها بیشتر از سطوح آکریلیک است [22].
با توجه به نتایج مطالعه حاضر و مطالعات مشابه، چسبندگی بیشتر کاندیدا به آکریل ورتکس را می‌تو ان این‌طور توجیه کرد که با وجود اینکه شرایط آماده‌سازی سطحی یکسان (پایش و پرداخت) برای تمام نمونه‌ها انجام شد، اما آکریل ایواکلار از خاصیت پالیش‌شوندگی بهتر و درنتیجه خشونت سطحی کمتری در مقایسه با آکریل ورتکس برخوردار می‌باشد؛ البته تفاوت در میزان چسبندگی کاندیدا می‌تواند ناشی از تفاوت در بعضی ترکیبات موجود در آکریل‌های مختلف هم باشد که بر چسبندگی میکروارگانیسم‌ها اثر می‌گذارد یا حتی جلوی رشد میکروارگانیسم‌ها را می‌گیرد و باعث کاهش آن‌ها می‌شود. چنانکه این امر در مورد بعضی مواد سافت لاینرها مشاهده می‌شود [14]. اثر بازدارندگی ترکیباتی مانند ونیل سایلن، زینک دیمتیل دیتیوکاربامات و دی بوتیل دیلااورات که در بعضی آکریل‌ها و سافت لاینرها موجود است بر روی کاندیدا به اثبات رسیده است [23 ،22]. ممکن است ترکیب شیمیایی متفاوت دو آکریل ورتکس و ایوکلار در مطالعه حاضر بر روی چسبندگی کاندیدا نیز اثر گذاشته باشد.
نتیجه‌گیری
ویژگی‌های شیمیایی و توپوگرافی سطحی رزین‌های مورد استفاده در ساخت پروتزهای دندانی بر روی چسبندگی کاندیدا مؤثر است. آکریل ایوکلار به‌دلیل خشونت سطحی کمتر، ازنظر میزان کلونیزاسیون قارچی، ماده مناسبتری برای ساخت پروتزهای دندانی است. به‌ویژه در افرادی که بهداشت ضعیف‌تری دارند و یا به‌دلیل ناتوانی جسمانی یا حتی روانی امکان رعایت کامل بهداشت برایشان امکان‌پذیر نیست.
پیشنهاد می‌شود در مورد ترکیبات سازنده این مواد و اثر بازدارنده یا تشدیدکننده‌ها که ممکن است بر روی کاندیدا داشته باشد، مطالعات بیشتری انجام گیرد.
از محدیدیت‌های مطالعه حاضر می‌توان به عدم امکان ایجاد شرایطی کاملاً مشابه و نزدیک به شرایط دهان اشاره کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی اراک با شناسه اخلاق IR.ARAKMU. REC.1398.301 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکترای فاطمه گلستانی‌پور در گروه پروتزهای دندانی دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک است. معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی اراک پشتیبانی مالی این مطالعه بودند.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.تشکر و قدردانی
از معاونت پژوهشی و گروه انگل شناسی و قارچ شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی اراک برای پشتیبانی مالی و تسریع روند انجام مطالعه تشکر می‌شود.
یافته‌ها
میانگین خشونت سطح ورتکس برابر با 0/210±0/326 میکرومتر و در مورد آکریل ایواکلار برابر با 0/103±0/284 میکرومتر به‌دست آمد. لذا میانگین خشونت سطحی آکریل ایواکلار کمتر از ورتکس به‌دست آمد که البته از نظر آماری معنادار نبود (0/311=P). نتایج تعداد متوسط کلنی‌های تشکیل‌شده سوش استاندارد و بالینی قارچ کاندیدا آلبیکنس به دو نوع آکریل ورتکس و ایواکلار و مقایسه آن‌ها در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
میانگین چسبندگی سوش استاندارد و بالینی کاندیدا آلبیکنس در آکریل ایواکلار به‌طور معنادار کمتر از ورتکس بود (0/000=P).
بحث
مشخصات شیمیایی و توپوگرافی سطحی متفاوت رزین‌های آکریلی در توانایی چسبندگی و تشکیل بیوفیلم سلول‌های قارچی مهم است[14]. خشونت سطحی آکریل‌هایی که در ساخت دنچر به کار می‌روند، تأثیر مهمی بر روی چسبندگی اولیه و حفظ میکروارگانیسم‌ها دارد [4]. هرچه خشونت سطحی بیشتر باشد، چسبندگی کاندیدا بیشتر خواهد شد [15]. روش‌ها و دستگاه‌های مختلفی برای اندازه‌گیری خشونت سطحی وجود دارد مانند ارزیابی بصری، میکروسکوپ الکترونی روبشی، پروفیلومتری، بازتاب اسپکولر لیزری [11]. پروفیلومتری، دستگاه متداول برای اندازه‌گیری خشونت سطحی است. پروفیلومتری را می‌توان به دو روش تماسی یا غیر تماسی انجام داد [16]. کوکیات تراکون یکی از معایب روش تماس را تولید خراش و آسیب به سطح دانست [11]. از این‌رو، در مطالعه حاضر از پروفیلومتر سه بعدی نوری بدون تماس برای ارزیابی خشونت سطحی استفاده شد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد آکریل ورتکس از خشونت سطحی بیشتری برخوردار است و همین عامل باعث شده است تعداد متوسط کلنی‌های تشکیل‌شده کاندیدا آلبیکنس به آکریل ورتکس در مقایسه با آکریل ایواکلار بیشتر باشد. ناهمواری‌های ماکروسکوپیک و میکروسکوپیک، محل خوبی برای تجمع کاندیدا و بروز دنچر استوماتیت است.
احمد و همکاران نیز چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به مواد بیس دنچر (رزین با بیس پلی‌متیل‌‌متاکریلات گرماپخت و رزین با بیس نایلون وال پلاست) را بررسی کردند و بیان کردند رزین آکریلی خشونت سطحی بیشتری نسبت به رزین با بیس نایلون دارد و همین عامل باعث شده است چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به آن بیشتر باشد [17]. این مطالعه، نتایج مطالعه حاضر را تصدیق می‌کند. ضیا و همکاران نیز خشونت سطحی و چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به بیس دنچر انعطاف‌پذیر مولوپلاست B و رزین آکریلی گرماپخت (تروالون) را بررسی کردند و مشاهده کردند سطوح ناهموار و خشن مواد بیس دنچر باعث افزایش چسبندگی کاندیدا آلبیکنس در شرایط آزمایشگاهی می‌شود که نتایج این مطالعه نیز در راستای مطالعه حاضر می‌باشد [18].
صوابی و همکاران نیز نشان دادند میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به سطوح پرداخت نشده رزینی (آکریل آکروپارس و ملیودنت) و سطوح خشن سیلیکون (سیلیکون مولوپلاست B) بیشتر از سطوح پرداخت‌شده آن است [19]. ردفورد [15] و ماریان [20] نیز در دو مطالعه جداگانه به‌ترتیب بر روی آکریل تروالون و پرسپکس نشان دادند خشونت سطحی، چسبندگی کاندیدا آلبیکنس را به سطوح آکریلی تشدید می‌کند و میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به سطوح خشن نسبت به سطوح صاف بیشتر است. مطالعات متعددی نشان دادند هرچه خشونت سطحی مواد سازنده بیس دنچر بیشتر باشد، میزان چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به آن نیز بیشتر خواهد بود [21 ،5]. مجید صادق‌پور و همکاران مطالعه‌ای به هدف مقایسه تأثیر آکریل بایر با آکریل آکروپارس برچسبندگی کاندیدا آلیبیکنس در دو بازه زمانی 40 و 120 دقیقه انجام دادند. میـزان چسـبندگی کاندیدا آلبیکنس در رزین آکریلی آکروپارس با افزایش زمان افزایش پیدا کرد که این امر را می‌توان به خاصیت پالیش‌شوندگی بهتر آکریل بایر نسبت به آکریـل آکروپارس نسبت داد [14].
داگلاس و همکاران، دنچر‌های سه بیمار مبتلا به دنچر استوماتیت شدید را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که سطوح آسترهای نرم، متخلخل‌تر و ناهموارتر از سطوح آکریلیک (آکریل گرماپخت) است. درنتیجه، چسبندگی کاندیدا آلبیکنس به آن‌ها بیشتر از سطوح آکریلیک است [22].
با توجه به نتایج مطالعه حاضر و مطالعات مشابه، چسبندگی بیشتر کاندیدا به آکریل ورتکس را می‌تو ان این‌طور توجیه کرد که با وجود اینکه شرایط آماده‌سازی سطحی یکسان (پایش و پرداخت) برای تمام نمونه‌ها انجام شد، اما آکریل ایواکلار از خاصیت پالیش‌شوندگی بهتر و درنتیجه خشونت سطحی کمتری در مقایسه با آکریل ورتکس برخوردار می‌باشد؛ البته تفاوت در میزان چسبندگی کاندیدا می‌تواند ناشی از تفاوت در بعضی ترکیبات موجود در آکریل‌های مختلف هم باشد که بر چسبندگی میکروارگانیسم‌ها اثر می‌گذارد یا حتی جلوی رشد میکروارگانیسم‌ها را می‌گیرد و باعث کاهش آن‌ها می‌شود. چنانکه این امر در مورد بعضی مواد سافت لاینرها مشاهده می‌شود [14]. اثر بازدارندگی ترکیباتی مانند ونیل سایلن، زینک دیمتیل دیتیوکاربامات و دی بوتیل دیلااورات که در بعضی آکریل‌ها و سافت لاینرها موجود است بر روی کاندیدا به اثبات رسیده است [23 ،22]. ممکن است ترکیب شیمیایی متفاوت دو آکریل ورتکس و ایوکلار در مطالعه حاضر بر روی چسبندگی کاندیدا نیز اثر گذاشته باشد.
نتیجه‌گیری
ویژگی‌های شیمیایی و توپوگرافی سطحی رزین‌های مورد استفاده در ساخت پروتزهای دندانی بر روی چسبندگی کاندیدا مؤثر است. آکریل ایوکلار به‌دلیل خشونت سطحی کمتر، ازنظر میزان کلونیزاسیون قارچی، ماده مناسبتری برای ساخت پروتزهای دندانی است. به‌ویژه در افرادی که بهداشت ضعیف‌تری دارند و یا به‌دلیل ناتوانی جسمانی یا حتی روانی امکان رعایت کامل بهداشت برایشان امکان‌پذیر نیست.
پیشنهاد می‌شود در مورد ترکیبات سازنده این مواد و اثر بازدارنده یا تشدیدکننده‌ها که ممکن است بر روی کاندیدا داشته باشد، مطالعات بیشتری انجام گیرد.
از محدیدیت‌های مطالعه حاضر می‌توان به عدم امکان ایجاد شرایطی کاملاً مشابه و نزدیک به شرایط دهان اشاره کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی اراک با شناسه اخلاق IR.ARAKMU. REC.1398.301 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکترای فاطمه گلستانی‌پور در گروه پروتزهای دندانی دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک است. معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی اراک پشتیبانی مالی این مطالعه بودند.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.تشکر و قدردانی
از معاونت پژوهشی و گروه انگل شناسی و قارچ شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی اراک برای پشتیبانی مالی و تسریع روند انجام مطالعه تشکر می‌شود.
References
1.Bajunaid SO, Baras BH, Balhaddad AA, Weir MD, Xu HHK. Antibiofilm and protein-repellent polymethylmethacrylate denture base acrylic resin for treatment of denture stomatitis. Materials (Basel). 2021; 14(5):1067. [DOI:10.3390/ma14051067] [PMID] [PMCID]
2.Coco BJ, Bagg J, Cross LJ, Jose A, Cross J, Ramage G. Mixed Candida albicans and Candida glabrata populations associated with the pathogenesis of denture stomatitis. Oral Microbiol Immunol. 2008; 23(5):377-83. [DOI:10.1111/j.1399-302X.2008.00439.x] [PMID]
3.Kinkela Devcic M, Simonic-Kocijan S, Prpic J, Paskovic I, Cabov T, Kovac Z, et al. Oral candidal colonization in patients with different prosthetic appliances. J Fungi (Basel). 2021; 7(8):662. [DOI:10.3390/jof7080662] [PMID] [PMCID]
4.Vila T, Sultan AS, Montelongo-Jauregui D, Jabra-Rizk MA. Oral Candidiasis: A disease of Opportunity. J Fungi (Basel). 2020; 6(1):15. [DOI:10.3390/jof6010015] [PMID] [PMCID]
5.Nevzatoğlu EU, Özcan M, Kulak-Ozkan Y, Kadir T. Adherence of Candida albicans to denture base acrylics and silicone-based resilient liner materials with different surface finishes. Clin Oral Investig. 2007; 11(3):231-6. [DOI:10.1007/s00784-007-0106-3] [PMID]
6.Pereira-Cenci T, Cury AA, Cenci MS, Rodrigues-Garcia RC. In vitro Candida colonization on acrylic resins and denture liners: influence of surface free energy, roughness, saliva, and adhering bacteria. Int J Prosthodont. 2007; 20(3):308-10. [PMID]
7.Al-Thobity AM, Gad M, ArRejaie A, Alnassar T, Al-Khalifa KS. Impact of denture cleansing solution immersion on some properties of different denture base materials: An in vitro study. J Prosthodont. 2019; 28(8):913-9. [DOI:10.1111/jopr.12649] [PMID]
8.Karaagaclioglu L, Can G, Yilmaz B, Ayhan N, Semiz O, Levent H. The adherence of candida albicans to acrylic resin reinforced with different fibers. J Mater Sci Mater Med. 2008; 19(2):959-63. [DOI:10.1007/s10856-007-3177-4] [PMID]
9.Fouda SM, Gad MM, Ellakany P, Al-Thobity AM, Al-Harbi FA, Virtanen JI, et al. The effect of nanodiamonds on candida albicans adhesion and surface characteristics of PMMA denture base material-an in vitro study. Journal of Applied Oral Science. 2019; 27:e20180779. [DOI:10.1590/1678-7757-2018-0779] [PMID] [PMCID]
10.Park SE, Blissett R, Susarla SM, Weber H-P. Candida albicans adherence to surface-modified denture resin surfaces. J Prosthodont. 2008; 17(5):365-9. [DOI:10.1111/j.1532-849X.2007.00292.x] [PMID]
11.Al-Fouzan AF, Al-Mejrad LA, Albarrag AM. Adherence of Candida to complete denture surfaces in vitro: A comparison of conventional and CAD/CAM complete dentures. J Adv Prosthodont. 2017; 9(5):402-8. [DOI:10.4047/jap.2017.9.5.402] [PMID] [PMCID]
12.Aslanimehr M, Rezvani S, Mahmoudi A, Moosavi N. comparison of candida albicans adherence to conventional acrylic denture base materials and injection molding acrylic materials Acrylic Materials. J Dent (Shiraz). 2017; 18(1):61-4. [PMCID]
13.Meirowitz A, Rahmanov A, Shlomo E, Zelikman H, Dolev E, Sterer N. Effect of denture base fabrication technique on candida albicans adhesion in vitro. Materials. 2021; 14(1):221. [DOI:10.3390/ma14010221] [PMID] [PMCID]
14.Sadeghpour Shahab M, Falahati M, Ashrafi Khozani M, Shirian AA. [The comparison of the bayer acryl and acropars acryl effect on the adhesion of candida albicans (Persian)]. Razi J Med Sci. 2011; 18(89):20-6. [Link]
15.Radford DR, Sweet SP, Challacombe SJ, Walter JD. Adherence of Candida albicans to denture-base materials with different surface finishes. J Dent. 1998; 26(7):577-83. [DOI:10.1016/S0300-5712(97)00034-1]
16.Whitehead SA, Shearer AC, Watts DC, Wilson NHF. Comparison of two stylus methods for measuring surface texture. Dent Mater. 1999; 15(2):79-86. [DOI:10.1016/S0109-5641(99)00017-2]
17.Ahmad ZM, Mustafa EA, Jawad IA. Adherence of candida albicans to Flexi-ble denture base material. Al-Rafidain Dent J. 2012;12(20):229-35. [DOI:10.33899/rden.2012.65065]
18.Xia S, Chen B, Zheng X. Adherence of candida albicans to two denture base resins with different surface. Chin J Nosocomiol. 2006; (24). [Link]
19.Savabi O, Mazaheri R, Shadzi S, Nejati Danesh F. [An evaluation on the adherence of Candida albicans to different denture- base materials (Persian)]. J Dent Med . 2003; 16(4):44-50.[Link]
20.Verran J, Maryan CJ. Retention of Candida albicans on acrylic resin and silicone of different surface topography. J Prosthet Dent. 1997; 77(5):535-9. [DOI:10.1016/S0022-3913(97)70148-3]
21.Nomura T, Suzuki T, Furuya J, Shimoyama Y, Sasaki M, Kimura S. In vitro adherence of candida albicans to acrylic resin with different surface status. In: Sasaki K, editor. Interface oral health science 2011: Proceedings of the 4th International Symposium for Interface Oral Health Science. Germany: Springer; 2012. [DOI:10.1007/978-4-431-54070-0_36]
22.Costa RTF, Pellizzer EP, Vasconcelos B, Gomes JML, Lemos CAA, de Moraes SLD. Surface roughness of acrylic resins used for denture base after chemical disinfection: A systematic review and meta-analysis. Gerodontology. 2021; 38(3):242-51. [DOI:10.1111/ger.12529] [PMID]
2.Coco BJ, Bagg J, Cross LJ, Jose A, Cross J, Ramage G. Mixed Candida albicans and Candida glabrata populations associated with the pathogenesis of denture stomatitis. Oral Microbiol Immunol. 2008; 23(5):377-83. [DOI:10.1111/j.1399-302X.2008.00439.x] [PMID]
3.Kinkela Devcic M, Simonic-Kocijan S, Prpic J, Paskovic I, Cabov T, Kovac Z, et al. Oral candidal colonization in patients with different prosthetic appliances. J Fungi (Basel). 2021; 7(8):662. [DOI:10.3390/jof7080662] [PMID] [PMCID]
4.Vila T, Sultan AS, Montelongo-Jauregui D, Jabra-Rizk MA. Oral Candidiasis: A disease of Opportunity. J Fungi (Basel). 2020; 6(1):15. [DOI:10.3390/jof6010015] [PMID] [PMCID]
5.Nevzatoğlu EU, Özcan M, Kulak-Ozkan Y, Kadir T. Adherence of Candida albicans to denture base acrylics and silicone-based resilient liner materials with different surface finishes. Clin Oral Investig. 2007; 11(3):231-6. [DOI:10.1007/s00784-007-0106-3] [PMID]
6.Pereira-Cenci T, Cury AA, Cenci MS, Rodrigues-Garcia RC. In vitro Candida colonization on acrylic resins and denture liners: influence of surface free energy, roughness, saliva, and adhering bacteria. Int J Prosthodont. 2007; 20(3):308-10. [PMID]
7.Al-Thobity AM, Gad M, ArRejaie A, Alnassar T, Al-Khalifa KS. Impact of denture cleansing solution immersion on some properties of different denture base materials: An in vitro study. J Prosthodont. 2019; 28(8):913-9. [DOI:10.1111/jopr.12649] [PMID]
8.Karaagaclioglu L, Can G, Yilmaz B, Ayhan N, Semiz O, Levent H. The adherence of candida albicans to acrylic resin reinforced with different fibers. J Mater Sci Mater Med. 2008; 19(2):959-63. [DOI:10.1007/s10856-007-3177-4] [PMID]
9.Fouda SM, Gad MM, Ellakany P, Al-Thobity AM, Al-Harbi FA, Virtanen JI, et al. The effect of nanodiamonds on candida albicans adhesion and surface characteristics of PMMA denture base material-an in vitro study. Journal of Applied Oral Science. 2019; 27:e20180779. [DOI:10.1590/1678-7757-2018-0779] [PMID] [PMCID]
10.Park SE, Blissett R, Susarla SM, Weber H-P. Candida albicans adherence to surface-modified denture resin surfaces. J Prosthodont. 2008; 17(5):365-9. [DOI:10.1111/j.1532-849X.2007.00292.x] [PMID]
11.Al-Fouzan AF, Al-Mejrad LA, Albarrag AM. Adherence of Candida to complete denture surfaces in vitro: A comparison of conventional and CAD/CAM complete dentures. J Adv Prosthodont. 2017; 9(5):402-8. [DOI:10.4047/jap.2017.9.5.402] [PMID] [PMCID]
12.Aslanimehr M, Rezvani S, Mahmoudi A, Moosavi N. comparison of candida albicans adherence to conventional acrylic denture base materials and injection molding acrylic materials Acrylic Materials. J Dent (Shiraz). 2017; 18(1):61-4. [PMCID]
13.Meirowitz A, Rahmanov A, Shlomo E, Zelikman H, Dolev E, Sterer N. Effect of denture base fabrication technique on candida albicans adhesion in vitro. Materials. 2021; 14(1):221. [DOI:10.3390/ma14010221] [PMID] [PMCID]
14.Sadeghpour Shahab M, Falahati M, Ashrafi Khozani M, Shirian AA. [The comparison of the bayer acryl and acropars acryl effect on the adhesion of candida albicans (Persian)]. Razi J Med Sci. 2011; 18(89):20-6. [Link]
15.Radford DR, Sweet SP, Challacombe SJ, Walter JD. Adherence of Candida albicans to denture-base materials with different surface finishes. J Dent. 1998; 26(7):577-83. [DOI:10.1016/S0300-5712(97)00034-1]
16.Whitehead SA, Shearer AC, Watts DC, Wilson NHF. Comparison of two stylus methods for measuring surface texture. Dent Mater. 1999; 15(2):79-86. [DOI:10.1016/S0109-5641(99)00017-2]
17.Ahmad ZM, Mustafa EA, Jawad IA. Adherence of candida albicans to Flexi-ble denture base material. Al-Rafidain Dent J. 2012;12(20):229-35. [DOI:10.33899/rden.2012.65065]
18.Xia S, Chen B, Zheng X. Adherence of candida albicans to two denture base resins with different surface. Chin J Nosocomiol. 2006; (24). [Link]
19.Savabi O, Mazaheri R, Shadzi S, Nejati Danesh F. [An evaluation on the adherence of Candida albicans to different denture- base materials (Persian)]. J Dent Med . 2003; 16(4):44-50.[Link]
20.Verran J, Maryan CJ. Retention of Candida albicans on acrylic resin and silicone of different surface topography. J Prosthet Dent. 1997; 77(5):535-9. [DOI:10.1016/S0022-3913(97)70148-3]
21.Nomura T, Suzuki T, Furuya J, Shimoyama Y, Sasaki M, Kimura S. In vitro adherence of candida albicans to acrylic resin with different surface status. In: Sasaki K, editor. Interface oral health science 2011: Proceedings of the 4th International Symposium for Interface Oral Health Science. Germany: Springer; 2012. [DOI:10.1007/978-4-431-54070-0_36]
22.Costa RTF, Pellizzer EP, Vasconcelos B, Gomes JML, Lemos CAA, de Moraes SLD. Surface roughness of acrylic resins used for denture base after chemical disinfection: A systematic review and meta-analysis. Gerodontology. 2021; 38(3):242-51. [DOI:10.1111/ger.12529] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
