دوره 24، شماره 4 - ( مهر و آبان 1400 )
جلد 24 شماره 4 صفحات 537-528 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Beheshtifard M, Alinejad S, Habibi D, Ghandi Y. Evaluation the Effectiveness of Ibuprofen in Improving Patent Ductus Arteriosus. J Arak Uni Med Sci 2021; 24 (4) :528-537
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6375-fa.html
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6375-fa.html
بهشتی فرد مریم، عالی نژاد سعید، حبیبی دانیال، قندی یزدان. بررسی اثربخشی ایبوپروفن خوراکی در بهبود مجرای باز شریانی. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك. 1400; 24 (4) :528-537
مریم بهشتی فرد1 
، سعید عالی نژاد2 ، دانیال حبیبی3 ، یزدان قندی4
، سعید عالی نژاد2 ، دانیال حبیبی3 ، یزدان قندی4
1- دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
2- گروه اطفال، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- گروه آمار، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی اصفان، اصفهان، ایران.
4- گروه اطفال، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران. ،drghandi1351@gmail.com
2- گروه اطفال، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- گروه آمار، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی اصفان، اصفهان، ایران.
4- گروه اطفال، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران. ،
متن کامل [PDF 3756 kb]
(679 دریافت)
| چکیده (HTML) (1712 مشاهده)
References
1.Gillam-Krakauer M, Reese J. Diagnosis and management of patent ductus arteriosus. NeoReviews. 2018; 19(7):e394-402 [DOI:10.1542/neo.19-7-e394] [PMID] [PMCID]
2.Jafari Fesharaki H, Nayeri F, Akbari P, Amini S, Sedaqat M. [Different doses of ibuprofen in the treatment of patent ductus arteriosus: A randomized clinical trial (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2012; 70(8):488-93. http://tumj.tums.ac.ir/article-1-85-en.html
3.Ohlsson A, Walia R, Shah SS. Ibuprofen for the treatment of patent ductus arteriosus in preterm and/or low birth weight infants. Cochrane Libr. 2013. [DOI:10.1002/14651858.CD003481.pub5]
4.Capozzi G, Santoro G. Patent ductus arteriosus: Patho-physiology, hemodynamic effects and clinical complications. J Matern Fetal Neonatal Med. 2011; 24(S1):15-6 [DOI:10.3109/14767058.2011.607564] [PMID]
5.Oncel MY, Yurttutan S, Degirmencioglu H, Uras N, Altug N, Erdeve O, et al. Intravenous paracetamol treatment in the management of patent ductus arteriosus in extremely low birth weight infants. Neonatology. 2013; 103(3):166-9. [DOI:10.1159/000345337] [PMID]
6.Sehgal A, McNamara PJ. The ductus arteriosus: A refined approach! Semin Perinatol. 2012; 36(2):105-13. [DOI:10.1053/j.semperi.2011.09.020] [PMID]
7.Özdemir ÖMA, Doğan M, Küçüktaşçı K, Ergin H, Şahin Ö. Paracetamol therapy for patent ductus arteriosus in premature infants: A chance before surgical ligation. Pediatr Cardiol. 2014; 35(2):276-9. [DOI:10.1007/s00246-013-0770-9] [PMID]
8.Malviya MN, Ohlsson A, Shah SS. Surgical versus medical treatment with cyclooxygenase inhibitors for symptomatic patent ductus arteriosus in preterm infants. Cochrane Libr. 2013. [DOI:10.1002/14651858.CD003951.pub3] [PMID] [PMCID]
9.Nemerofsky SL, Parravicini E, Bateman D, Kleinman C, Polin RA, Lorenz JM. The ductus arteriosus rarely requires treatment in infants > 1000 grams. Am J Perinatol. 2008; 25(10):661-6 [DOI:10.1055/s-0028-1090594] [PMID]
10.Weber SC, Weiss K, Bührer C, Hansmann G, Koehne P, Sallmon H. Natural history of patent ductus arteriosus in very low birth weight infants after discharge. J Pediatr. 2015; 167(5):1149-51 [DOI:10.1016/j.jpeds.2015.06.032] [PMID]
11.Reese J, Laughon MM. The patent ductus arteriosus problem: Infants who still need treatment. J Pediatr. 2015; 167(5):954-6. [DOI:10.1016/j.jpeds.2015.08.023] [PMID] [PMCID]
12.Asadpour N, Malek-Ahmadi MR, Malekpour A, Bagheri N. The effect of oral ibuprofen on closure of patent ductus arteriosus in term neonates: A clinical trial study. Int J Pediatr. 2020; 8(9):11901-9. [DOI:10.22038/ijp.2020.46088.3758]
13.Thomas RL, Parker GC, Van Overmeire B, Aranda JV. A meta-analysis of ibuprofen versus indomethacin for closure of patent ductus arteriosus. Eur J Pediatr. 2005; 164(3):135-40. [DOI:10.1007/s00431-004-1596-5] [PMID]
14.Fowlie PW, Davis PG, McGuire W. Prophylactic intravenous indomethacin for preventing mortality and morbidity in preterm infants. Cochrane Database Syst Rev. 2010; (7):Cd000174 [DOI:10.1002/14651858.CD000174.pub2] [PMID] [PMCID]
15.Liebowitz M, Clyman RI. Prophylactic indomethacin compared with delayed conservative management of the patent ductus arteriosus in extremely preterm infants: Effects on neonatal outcomes. J Pediatr. 2017; 187:119-26.e1 [DOI:10.1016/j.jpeds.2017.03.021] [PMID] [PMCID]
16.Mohagheghi P, Khosravi N, Mehdiazad K. [Effect of oral Ibuprofen in ductus arteriosus closure in preterm infants (Persian)]. J Gorgan Univ Med Sci. 2010; 12(2):14-9. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20103329430
17.Akbari Asbagh P, Zarkesh M, Nili F, Nayeri FS, Tofighi Naeem A. [Prophylactic teatment with oral paracetamol for patent ductus arteriosus in preterm infants: A randomized clinical trial (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2015; 73(2):86-92. https://tumj.tums.ac.ir/browse.php?a_id=6603&sid=1&slc_lang=en
18.Sinha R, Negi V, Dalal S. An interesting observation of PDA closure with oral paracetamol in preterm neonates. J Clin Neonatol. 2013; 2(1):30-2. [DOI:10.4103/2249-4847.109245] [PMID] [PMCID]
19.Ghanem S, Mostafa M, Shafee M. Effect of oral ibuprofen on patent ductus arteriosus in premature newborns. J Saudi Heart Assoc. 2010; 22(1):7-12 [DOI:10.1016/j.jsha.2010.03.002] [PMID] [PMCID]
متن کامل: (1104 مشاهده)
مقدمه
باز بودن مجرای شریانی به عنوان یک عارضه در نوزادان پره‌ترم مطرح است و به دلیل عوارضی که ایجاد می‌کند، نیازمند درمان است. مجرای شریانی به صورت طبیعی از نظر عملکردی در روز اول زندگی بسته می‌شود [1]. البته بسته شدن آناتومیک این مجرا معمولاً در هفته اول اتفاق می‌افتد. مکانیسم بسته شدن این مجرا از طریق نقش افزایش اکسیژن شریانی است که احتمالاً به واسطه تقابل پیچیده‌ای از میانجیگری‌های شیمیایی اتونومیک، اعصاب، پروستاگلاندین و بافت عضلانی مجرا است [2].
در صورت باز بودن مجرای شریانی، مقاومت عروقی کاهش یافته؛ بنابراین جریان خون از طریق این مجرا از سمت آئورت به شریان ریوی خواهد بود [3]. این عارضه می‌تواند باعث ایجاد عوارضی نظیر خون‌ریزی داخل مغز، انتروکولیت نکروزان و دیسبلازی ریوی در نوزادان پره‌ترم شود [4].
باز بودن شریان ریوی همچنین در دراز مدت باعث افزایش مقاومت عروق ریوی می‌شود و در صورتی که عروق ریوی بیش از مقاومت عروق سیستمیک شود، جریان شانت معکوس شده و خون از شریان ریوی به آئورت سینه‌ای می‌رود و باعث سندرم آیزن‌منگر می‌شود؛ بنابراین درمان این بیماری با توجه به عوارض متعدد آن اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد [5].
درمان‌های مختلفی برای مجرای باز شریانی وجود دارد که ازجمله آنها می‌توان به جراحی اشاره کرد [6]. روش دیگر، استفاده از کاتتر است که از طریق آن یک وسیله یا فنر برای بسته شدن مجرای باز شریان وارد می‌شود [7]. یکی دیگر از روش‌های کاربردی که برای درمان این بیماری ذکرشده، استفاده از دارودرمانی است که اثر برخی از داروها، ازجمله ایبوپروفن و استامینوفن بررسی شده است [8].
با وجود مطالعات مختلف در زمینه درمان‌های دارویی برای مجرای باز شریانی با وجود این، نتایج درباره اثر ایبوپروفن خوراکی در مقابل ایبوپروفن تزریقی ضد و نقیض و محدود است؛ بنابراین نیازمند مطالعه بیشتر است. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی ایبوپروفن خوراکی بر بسته شدن مجرای شریان باز و همچنین نقش برخی از عوامل، ازجمله سن زایمان و وزن تولد بر آن انجام می‌شود.
مواد و روش‌ها
این مطالعه نیمه‌تجربی روی چهل نوزاد نارس که مبتلا به مجرای باز شریانی بودند، پس از کسب کد اخلاق در سال 1398 انجام شد. در ابتدا شرایط مطالعه برای والدین نوزادان پره‌ترم شرح داده شده و رضایت‌نامه آگاهانه کتبی از آنان دریافت شد. همچنین به آنها اطمینان داده شد که اطلاعات آنها نزد محقق به صورت محرمانه باقی خواهد ماند و در صورت عدم تمایل می‌توانند از مطالعه خارج شوند.
معیارهای ورود نوزادان پره‌ترم در این مطالعه، نوزادان کمتر از 28 روزه مراجعه‌کننده به بیمارستان امیرکبیر شهر اراک و نداشتن سایر موارد منع مصرف ایبوپروفن، ازجمله اختلالات کلیوی، خون‌ریزی فعال غیر‌ریوی و ترومبوسیتوپنی در نوزادان پره‌ترم بودند. همچنین عدم رضایت والدین و ابتلا به برخی از نقایص مادرزادی که باز بودن مجرای شریانی برای آنها حیات بخش است، ازجمله آترزی شریان ریوی، وجود ناهنجاری‌های مادرزادی ماژور یا کروموزومی، سابقه استفاده از ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی در دوران بارداری توسط مادر، وجود هیدروپس فتالیس و افزایش فشار خون ریوی از معیارهای خروج این مطالعه بودند.
معیار تشخیص برای ابتلا به مجرای باز شریانی با استفاده از اکوکاردیوگرافی قلب بود. اطلاعاتی از قبیل جنس، وزن تولد، سن بارداری هنگام زایمان، نوع روش زایمان و تک‌قلویی یا چندقلویی بودن از پرونده نوزاد جمع‌آوری و در چک‌لیست ثبت شد. سپس این نوزادان پره‌ترم تحت درمان با رژیم ایبوپروفن خوراکی با دُز روز اول ده و روز‌های دوم و سوم، پنج میلی‌گرم / کیلوگرم / روز قرار گرفتند. پس از پایان درمان و در روز چهارم مجدداً اکوکاردیوگرافی تشخیصی انجام شد و در صورت عدم بهبود مجدداً ایبوپروفن یک دوره دیگر با همان شرایط به آنها داده شد و بهبود مجرای باز شریانی ارزیابی شد.
در این مطالعه، جهت بررسی درصد بهبود نوزادان پره‌ترم مبتلا به مجرای باز شریانی از شاخص‌های توصیفی استفاده شد. جهت بررسی اثر متغیرها بر میزان بهبود و همچنین استفاده از ایبوپروفن از آزمون کای مربع استفاده شد. همچنین با توجه به نرمال بودن توزیع متغیرها که از طریق آزمون کولموگروف اسمیرنف سنجیده شد، جهت مقایسه میانگین متغیرهای کمّی بین وضعیت‌های مختلف استفاده از ایبوپروفن از آزمون تی مستقل استفاده شد. سطح اطمینان 95 درصد برای آزمون‌ها در نظر گرفته شد و تجزیه و تحلیل توسط نرم‌افزار آماری stata نسخه 11 انجام شد.
یافته‌ها
از مجموع افراد شرکت‌کننده در مطالعه 62/5 درصد (25 نفر) پسر و بقیه دختر بودند. وزن تولد نوزادان پره‌ترم به طور میانگین برابر 1639/0 گرم بود که کمترین وزن نوزادان پره‌ترم برابر 750 گرم بود. همچنین میانگین سن بارداری برابر 30/4 هفته بود. اطلاعات توصیفی مربوط به نوزادان پره‌ترم شرکت‌کننده در مطالعه در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
.jpg)
در جدول شماره 2 نتایج مقایسه میانگین سن بارداری و وزن تولد بین دوره‌های مصرف ایبوپروفن ارائه شده است.
.jpg)
میانگین سن بارداری در نوزادانی که دو دوره ایبوپروفن مصرف کردند 26/8 هفته به دست آمد که کمتر از نوزادانی بود که یک دوره ایبوپروفن مصرف کردند، البته این اختلاف معنادار نبود. همچنین میانگین وزن تولد در نوزادانی که دو دوره ایبوپروفن مصرف کردند، برابر 1298/1 گرم بود که کمتر از نوزادانی بود که یک دوره ایبوپروفن مصرف کردند، هرچند که این اختلاف معنادار نبود.
همچنین بررسی ارتباط دوره‌های مصرف ایبوپروفن با چندقلویی و روش زایمان در این جدول نشان داده شده است. بر اساس این نتایج، فراوانی تک‌قلویی و همچنین روش زایمان سزارین در نوزادانی که یک دوره ایبوپروفن مصرف کردند، بیشتر بود که البته این اختلاف معنادار نبود.
نوزادان نارس در معرض خطر بیشتری برای مجرای شرایین باز هستند. قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این بیماری ممکن است مضر باشد و با مرگ‌و‌میر نوزادان همراه باشد. اگرچه مکانیسم‌های مولکولی اصلی بستن مجرای شریانی پس از زایمان به طور کامل شناخته نشده است، اما تجربیات بالینی و تحقیقات انجام‌شده تغییرات در استراتژی‌های مدیریت مجرای شریانی باز و استراتژی‌های درمان مجدد را در گروه‌های کوچک‌تر و کم‌وزن‌تر از نوزادان که نیاز به آزمایش دارند، تأکید می‌کند.
بسته شدن سریع مجرای شریانی پس از تولد برای انتقال الگوی جریان خون مانند گردش خون بالغین ضروری است. عدم بسته شدن مجرای شریانی، اصطلاحاً مجرای شریانی یکی از مشکلات در یک نوزاد نارس است، به صورتی که این مجرا طی هفته اول در 64 درصد نوزادانی که در هفته‌های 27 تا 28 بارداری متولد شده و 87 درصد نوزادانی که در هفته زیر 28 متولد می‌شوند، باز‌می‌ماند [1].
طی سی سال گذشته تغییر در ارائه و درمان نوزادان مبتلا به مجرای شریان باز وجود داشته است. با استفاده از کورتیکواستروئیدهای قبل از زایمان، مجرای باز شریان، اغلب نوزادان نارس در تمام سنین حاملگی مشاهده می‌شود که با سندرم دیسترس تنفسی و افزایش میزان مرگ‌و‌میر آنها همراه است. در ابتدا درمان با ایندومتاسین استاندارد بود، ولی به علت عوارض بالای کلیوی مصرف آن محدود شد و مطالعات مزایای بستن زودرس مجرای شریان باز (یا حتی پیشگیری) با ایبوپروفن را مطرح کردند و آن را ارزیابی کردند [2 ,3].
پیشرفت در استراتژی‌های تهویه، استفاده از کورتیکواستروئیدهای قبل از زایمان و سورفاکتانت خارجی و افزایش تمایل به انتظار برای بسته شدن مجرای شریانی مجاری، نوزادان نارس بالغ امروزی به ندرت به آزمایش برای مجرای شریانی نیاز دارند [9]. در عوض، مدیریت مجرای شریانی باز اکنون روی نارس‌ترین نوزادان متمرکز شده است که در آنها مجرا می‌تواند به درمان دارویی مقاوم باشد. در نوزادان نارس که بیش از هزار گرم وزن دارند، مجرا در 67 درصد موارد تا هفت روزگی و در 94 درصد هنگام ترخیص خود به خود بسته می‌شود [9].
به طور کلی، فقط 3 درصد از نوزادان با وزن بیش از هزار گرم ممکن است نیاز به آزمایش برای مجرای شریان باز داشته باشند [9 ،1]. با این حال، در نوزادان بسیار نارس که هنگام تولد کمتر از هزار گرم وزن دارند، 57 درصد تا 69 درصد همچنان در سن هفت تا ده روزگی مجرای شریان باز دارند [9]. از بین نوزادانی که مجرای شریانی آنها بسته می‌شوند، تا 30 درصد مجدداً احتمال باز شدن ممکن است که از نظر همودینامیکی قابل توجه هستند و به بسته شدن دارویی یا جراحی نیاز دارند. در صورت عدم درمان، زمان متوسط بسته شدن مجاری در این جمعیت 56 روز است [9]. اگرچه در بعضی از نوزادان تا 24 ماهگی مجرا خود به خود بسته می‌شوند [10]. اگرچه این نوزادان فقط قسمت کمی از نوزادان نارس را به خود اختصاص می‌دهند، در زمان ترخیص مجرای شریان باز خیلی کوچکی دارند [11].
یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد که تمام موارد نوزادان پره‌ترم مبتلا به جریان باز شریانی بعد از مصرف مقادیر مختلف ایبوپروفن بهبود یافتند. بیشتر نوزادان پره‌ترم با مصرف یک دوره و سایر نوزادان پره‌ترم با مصرف دو دوره بهبود پیدا کردند. در مطالعه حاضر همچنین مشخص شد که نوزادان پره‌ترم با وزن کمتر نیاز به دوره درمانی بیشتر ایبوپروفن داشتند. به علاوه نوزادانی که سن بارداری مادران آنها کمتر بود، نیاز به دوره درمانی بیشتر ایبوپروفن داشتند. هرچند که این تفاوت‌ها از نظر آماری معنادار نبود. همچنین بین دوره‌های مصرف ایبوپروفن با نوع زایمان و چندقلویی ارتباط معناداری وجود نداشت.
نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعاتی مشابه قابل مقایسه است. یکی از مطالعات در زمینه تأثیر دُزهای مختلف ایبوپروفن در درمان مجرای شریانی باز در نوزادان نارس، مطالعه جعفری فشارکی و همکاران در سال 1390 بود که به شیوه کارآزمایی شاهددار تصادفی‌شده و روی شصت نوزاد مبتلا به مجرای شریانی باز انجام شد. این نوزادان به دو گروه سی نفره تقسیم شدند که یک گروه ایبوپروفن ده میلی‌گرم را به عنوان دُز اولیه در روز اول و دو دُز 7/5 میلی‌گرم در دو روز متوالی تجویز شد. یافته‌های مطالعه نشان داد که استفاده از دُز بالاتر ایبوپروفن اثربخشی مؤثرتری در درمان مجرای باز شریانی در نوزادان دارد [2].
این نتایج یافته‌های مطالعه حاضر را از نظر تأثیر ایبوپروفن تأیید می‌کند. در مطالعه دیگری که توسط اسدپور و همکاران انجام شد، تأثیر ایبوپروفن بر مجرای باز شریانی در نوزادان ترم بررسی شد. در این مطالعه کارآزمایی بالینی نتیجه‌گیری شد که ایبوپروفن خوراکی اثر معناداری بر بسته شدن مجرای باز شریانی در نوزادان ترم ندارد. علت این اختلاف نتایج با مطالعه حاضر می‌تواند جامعه مورد بررسی باشد که در مطالعه حاضر نوزادان پره‌ترم بررسی شدند، در صورتی که در مطالعه اسدپور و همکاران نمونه مورد بررسی از نوزادان ترم بود [12].
در مطالعه دیگری که توسط توماس و همکاران در سال 2005 و به شیوه فراتحلیل انجام شد، تأثیر ایبوپروفن در مقایسه با ایندومتاسین برای بسته شدن مجرای باز شریانی باز بررسی شد، نشان داده شد که ایبوپروفن و ایندومتاسین اثرات مشابهی در بسته شدن مجرای باز شریانی دارند، اما مقادیر کراتینین سرم نوزادان درمان‌شده با ایبوپروفن کمتر از گروه اندومتاسین بود و همچنین عوارض جانبی کمتری داشت [13].
این نتایج مؤید استفاده از ایبوپروفن برای بستن مجرای شریانی باز است و نتایج مطالعه حاضر را تأیید می‌کند. همچنین در مطالعه‌ای مروری که توسط گیلام و همکاران در سال 2018، که برخی از راهکارهای تشخیصی و مدیریت بیماری مجرای باز شریانی و روش‌های درمان آن بررسی شده، مطرح شد که برخی از پزشکان روش‌های پروفیلاکتیک با درمان‌های ایندومتاسین را با هدف پیشگیری از پیامدهای جانبی بر‌می‌گزینند [1]، البته علیرغم کاهش موفقیت‌آمیز نتایج کوتاه‌مدت، ازجمله خون‌ریزی ریوی، افت فشار خون و مجرای باز شریانی علامت‌دار، اما اثر طولانی‌مدت آن قطعی نیست و نوزادان ممکن است در معرض خطر قرار گیرند [14, 15].
محققی و همکاران در مطالعه خود 44 نوزاد نارس مبتلا به مجرای باز شریانی را ارزیابی کرده و کودکان را به صورت تخصیص تصادفی به دو دسته تقسیم کرده‌اند. به یک گروه، دُز کم ایبوایبوپروفن (دو میلی‌گرم) و به گروه دوم، دُز بالاتر ایبوپروفن (ده میلی‌گرم) دادند و مشاهده کردند که دُز کم این دارو تأثیر درمانی مشابه دُز بالا دارد، در حالی که عوارض آن کمتر است [16].
اکبری اسبق و همکاران در مطالعه‌ای در سال 1394 اثر درمانی استامینوفن در درمان مجرای باز شریانی را بررسی و 32 نوزاد مبتلا به مجرای باز شریانی را در شهر تهران ارزیابی کردند. آنها در پایان بعد از چهار روز از بیماران اکوکاردیوگرافی گرفتند و میزان مجرای باز شریانی را در دو گروه مقایسه کردند. در این مطالعه نتیجه‌گیری کردند که بین دو گروه دریافت‌کننده استامینوفن و گروه کنترل موارد مجرای شریانی بسته معنادار نبود [17].
همچنین انکل و همکاران در مطالعه‌ای تأثیر درمانی پاراستومول (استامینوفن) را در بستن مجرای باز شریانی ارزیابی کرده و مشاهده کرده‌اند که مجرای شریانی در کودکان بسته شده است [5] که این نتایج همانند موارد مشاهده‌شده در ارزیابی ما نشان‌دهنده تأثیر مفید دارودرمانی در این دسته از بیماران است. همچنین سین‌ها و همکاران نیز در مطالعه‌ای برای درمان مجرای باز شریانی از پاراستومول در یک دوره 48 ساعته استفاده کرده و مشاهده کردند که کودکان بعد از این دوره بهبود یافته‌اند [18] که این مورد نیز همانند موارد مشاهده‌شده در ارزیابی ما نشان‌دهنده اثربخشی دارودرمانی در این دسته از بیماران است. در مطالعه‌ای دیگر که در سال 2010 توسط غانم و همکاران انجام شد، اثر ایبوپروفن خوراکی بر بسته شدن مجرای شریان باز در نوزادان نارس بررسی شد. در این مطالعه آزمایشی، دو گروه با ایبوپروفن خوراکی و تزریقی با هم از نظر فراوانی بسته شدن مجرای باز شریانی مقایسه شدند. در این مطالعه، نتیجه‌گیری شد که ایبوپروفن خوراکی به عنوان یک روش ایمن و جایگزین ایبوپروفن تزریقی برای بسته شدن مجرای باز شریانی است [19]. نتایج این مطالعه مؤید نتایج مطالعه حاضر است.
البته پیشنهاد می‌شود که مطالعات مشابه‌ای در شهرهای مختلف و با حجم بالاتری از نمونه‌های نوزادان پره‌ترم انجام شود. بر این اساس و با توجه به این مطالعات، می‌توان ویژگی‌های مختلف این بیماری را مشخص کرد و کنترل و درمان بهتر حاصل شود. همچنین پیشنهاد می‌شود که در سایر مطالعات انجام‌شده در این زمینه، تأثیر درمانی استفاده از سایر داروها در کنار یکدیگر ارزیابی شده و مقایسه قرار گیرد تا درمان‌های مناسب‌تر برای این دسته از نوزادان پره‌ترم نیز مشخص شود.
نتیجه‌گیری
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این ارزیابی ایبوپروفن می‌تواند در بستن مجرای باز شریانی در تمامی نوزادان پره‌ترم مبتلا به این اختلال استفاده شود، گرچه در برخی از نوزادان پره‌ترم به تکرار ایبوپروفن نیاز بوده است. بر این اساس، این دارو می‌تواند به عنوان داروی مناسب در درمان این دسته از نوزادان پره‌ترم به کار برود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه مورد تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اراک به شماره IR.ARAKMU.REC.1396.265 قرار گرفته است.
حامی مالی
این مقاله از رساله دکتری حرفه‌ای نویسنده اول در گروه اطفال، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک استخراج شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: یزدان قندی و مریم بهشتی‌فرد؛ روش پژوهش و نمونه‌گیری: یزدان قندی، مریم بهشتی‌فرد و سعید عالی‌نژاد؛ تحلیل داده‌ها: دانیال حبیبی، مریم بهشتی‌فرد؛ نگارش متن و بازبینی: تمام نویسندگان.
تعارض منافع
نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تعارضی در منافع اعلام نکردند.
تشکر و قدردانی
نویسندگان مایلند از مرکز توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان امیرکبیر اراک قدردانی کنند.
باز بودن مجرای شریانی به عنوان یک عارضه در نوزادان پره‌ترم مطرح است و به دلیل عوارضی که ایجاد می‌کند، نیازمند درمان است. مجرای شریانی به صورت طبیعی از نظر عملکردی در روز اول زندگی بسته می‌شود [1]. البته بسته شدن آناتومیک این مجرا معمولاً در هفته اول اتفاق می‌افتد. مکانیسم بسته شدن این مجرا از طریق نقش افزایش اکسیژن شریانی است که احتمالاً به واسطه تقابل پیچیده‌ای از میانجیگری‌های شیمیایی اتونومیک، اعصاب، پروستاگلاندین و بافت عضلانی مجرا است [2].
در صورت باز بودن مجرای شریانی، مقاومت عروقی کاهش یافته؛ بنابراین جریان خون از طریق این مجرا از سمت آئورت به شریان ریوی خواهد بود [3]. این عارضه می‌تواند باعث ایجاد عوارضی نظیر خون‌ریزی داخل مغز، انتروکولیت نکروزان و دیسبلازی ریوی در نوزادان پره‌ترم شود [4].
باز بودن شریان ریوی همچنین در دراز مدت باعث افزایش مقاومت عروق ریوی می‌شود و در صورتی که عروق ریوی بیش از مقاومت عروق سیستمیک شود، جریان شانت معکوس شده و خون از شریان ریوی به آئورت سینه‌ای می‌رود و باعث سندرم آیزن‌منگر می‌شود؛ بنابراین درمان این بیماری با توجه به عوارض متعدد آن اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد [5].
درمان‌های مختلفی برای مجرای باز شریانی وجود دارد که ازجمله آنها می‌توان به جراحی اشاره کرد [6]. روش دیگر، استفاده از کاتتر است که از طریق آن یک وسیله یا فنر برای بسته شدن مجرای باز شریان وارد می‌شود [7]. یکی دیگر از روش‌های کاربردی که برای درمان این بیماری ذکرشده، استفاده از دارودرمانی است که اثر برخی از داروها، ازجمله ایبوپروفن و استامینوفن بررسی شده است [8].
با وجود مطالعات مختلف در زمینه درمان‌های دارویی برای مجرای باز شریانی با وجود این، نتایج درباره اثر ایبوپروفن خوراکی در مقابل ایبوپروفن تزریقی ضد و نقیض و محدود است؛ بنابراین نیازمند مطالعه بیشتر است. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی ایبوپروفن خوراکی بر بسته شدن مجرای شریان باز و همچنین نقش برخی از عوامل، ازجمله سن زایمان و وزن تولد بر آن انجام می‌شود.
مواد و روش‌ها
این مطالعه نیمه‌تجربی روی چهل نوزاد نارس که مبتلا به مجرای باز شریانی بودند، پس از کسب کد اخلاق در سال 1398 انجام شد. در ابتدا شرایط مطالعه برای والدین نوزادان پره‌ترم شرح داده شده و رضایت‌نامه آگاهانه کتبی از آنان دریافت شد. همچنین به آنها اطمینان داده شد که اطلاعات آنها نزد محقق به صورت محرمانه باقی خواهد ماند و در صورت عدم تمایل می‌توانند از مطالعه خارج شوند.
معیارهای ورود نوزادان پره‌ترم در این مطالعه، نوزادان کمتر از 28 روزه مراجعه‌کننده به بیمارستان امیرکبیر شهر اراک و نداشتن سایر موارد منع مصرف ایبوپروفن، ازجمله اختلالات کلیوی، خون‌ریزی فعال غیر‌ریوی و ترومبوسیتوپنی در نوزادان پره‌ترم بودند. همچنین عدم رضایت والدین و ابتلا به برخی از نقایص مادرزادی که باز بودن مجرای شریانی برای آنها حیات بخش است، ازجمله آترزی شریان ریوی، وجود ناهنجاری‌های مادرزادی ماژور یا کروموزومی، سابقه استفاده از ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی در دوران بارداری توسط مادر، وجود هیدروپس فتالیس و افزایش فشار خون ریوی از معیارهای خروج این مطالعه بودند.
معیار تشخیص برای ابتلا به مجرای باز شریانی با استفاده از اکوکاردیوگرافی قلب بود. اطلاعاتی از قبیل جنس، وزن تولد، سن بارداری هنگام زایمان، نوع روش زایمان و تک‌قلویی یا چندقلویی بودن از پرونده نوزاد جمع‌آوری و در چک‌لیست ثبت شد. سپس این نوزادان پره‌ترم تحت درمان با رژیم ایبوپروفن خوراکی با دُز روز اول ده و روز‌های دوم و سوم، پنج میلی‌گرم / کیلوگرم / روز قرار گرفتند. پس از پایان درمان و در روز چهارم مجدداً اکوکاردیوگرافی تشخیصی انجام شد و در صورت عدم بهبود مجدداً ایبوپروفن یک دوره دیگر با همان شرایط به آنها داده شد و بهبود مجرای باز شریانی ارزیابی شد.
در این مطالعه، جهت بررسی درصد بهبود نوزادان پره‌ترم مبتلا به مجرای باز شریانی از شاخص‌های توصیفی استفاده شد. جهت بررسی اثر متغیرها بر میزان بهبود و همچنین استفاده از ایبوپروفن از آزمون کای مربع استفاده شد. همچنین با توجه به نرمال بودن توزیع متغیرها که از طریق آزمون کولموگروف اسمیرنف سنجیده شد، جهت مقایسه میانگین متغیرهای کمّی بین وضعیت‌های مختلف استفاده از ایبوپروفن از آزمون تی مستقل استفاده شد. سطح اطمینان 95 درصد برای آزمون‌ها در نظر گرفته شد و تجزیه و تحلیل توسط نرم‌افزار آماری stata نسخه 11 انجام شد.
یافته‌ها
از مجموع افراد شرکت‌کننده در مطالعه 62/5 درصد (25 نفر) پسر و بقیه دختر بودند. وزن تولد نوزادان پره‌ترم به طور میانگین برابر 1639/0 گرم بود که کمترین وزن نوزادان پره‌ترم برابر 750 گرم بود. همچنین میانگین سن بارداری برابر 30/4 هفته بود. اطلاعات توصیفی مربوط به نوزادان پره‌ترم شرکت‌کننده در مطالعه در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
.jpg)
در جدول شماره 2 نتایج مقایسه میانگین سن بارداری و وزن تولد بین دوره‌های مصرف ایبوپروفن ارائه شده است.
.jpg)
میانگین سن بارداری در نوزادانی که دو دوره ایبوپروفن مصرف کردند 26/8 هفته به دست آمد که کمتر از نوزادانی بود که یک دوره ایبوپروفن مصرف کردند، البته این اختلاف معنادار نبود. همچنین میانگین وزن تولد در نوزادانی که دو دوره ایبوپروفن مصرف کردند، برابر 1298/1 گرم بود که کمتر از نوزادانی بود که یک دوره ایبوپروفن مصرف کردند، هرچند که این اختلاف معنادار نبود.
همچنین بررسی ارتباط دوره‌های مصرف ایبوپروفن با چندقلویی و روش زایمان در این جدول نشان داده شده است. بر اساس این نتایج، فراوانی تک‌قلویی و همچنین روش زایمان سزارین در نوزادانی که یک دوره ایبوپروفن مصرف کردند، بیشتر بود که البته این اختلاف معنادار نبود.
نوزادان نارس در معرض خطر بیشتری برای مجرای شرایین باز هستند. قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این بیماری ممکن است مضر باشد و با مرگ‌و‌میر نوزادان همراه باشد. اگرچه مکانیسم‌های مولکولی اصلی بستن مجرای شریانی پس از زایمان به طور کامل شناخته نشده است، اما تجربیات بالینی و تحقیقات انجام‌شده تغییرات در استراتژی‌های مدیریت مجرای شریانی باز و استراتژی‌های درمان مجدد را در گروه‌های کوچک‌تر و کم‌وزن‌تر از نوزادان که نیاز به آزمایش دارند، تأکید می‌کند.
بسته شدن سریع مجرای شریانی پس از تولد برای انتقال الگوی جریان خون مانند گردش خون بالغین ضروری است. عدم بسته شدن مجرای شریانی، اصطلاحاً مجرای شریانی یکی از مشکلات در یک نوزاد نارس است، به صورتی که این مجرا طی هفته اول در 64 درصد نوزادانی که در هفته‌های 27 تا 28 بارداری متولد شده و 87 درصد نوزادانی که در هفته زیر 28 متولد می‌شوند، باز‌می‌ماند [1].
طی سی سال گذشته تغییر در ارائه و درمان نوزادان مبتلا به مجرای شریان باز وجود داشته است. با استفاده از کورتیکواستروئیدهای قبل از زایمان، مجرای باز شریان، اغلب نوزادان نارس در تمام سنین حاملگی مشاهده می‌شود که با سندرم دیسترس تنفسی و افزایش میزان مرگ‌و‌میر آنها همراه است. در ابتدا درمان با ایندومتاسین استاندارد بود، ولی به علت عوارض بالای کلیوی مصرف آن محدود شد و مطالعات مزایای بستن زودرس مجرای شریان باز (یا حتی پیشگیری) با ایبوپروفن را مطرح کردند و آن را ارزیابی کردند [2 ,3].
پیشرفت در استراتژی‌های تهویه، استفاده از کورتیکواستروئیدهای قبل از زایمان و سورفاکتانت خارجی و افزایش تمایل به انتظار برای بسته شدن مجرای شریانی مجاری، نوزادان نارس بالغ امروزی به ندرت به آزمایش برای مجرای شریانی نیاز دارند [9]. در عوض، مدیریت مجرای شریانی باز اکنون روی نارس‌ترین نوزادان متمرکز شده است که در آنها مجرا می‌تواند به درمان دارویی مقاوم باشد. در نوزادان نارس که بیش از هزار گرم وزن دارند، مجرا در 67 درصد موارد تا هفت روزگی و در 94 درصد هنگام ترخیص خود به خود بسته می‌شود [9].
به طور کلی، فقط 3 درصد از نوزادان با وزن بیش از هزار گرم ممکن است نیاز به آزمایش برای مجرای شریان باز داشته باشند [9 ،1]. با این حال، در نوزادان بسیار نارس که هنگام تولد کمتر از هزار گرم وزن دارند، 57 درصد تا 69 درصد همچنان در سن هفت تا ده روزگی مجرای شریان باز دارند [9]. از بین نوزادانی که مجرای شریانی آنها بسته می‌شوند، تا 30 درصد مجدداً احتمال باز شدن ممکن است که از نظر همودینامیکی قابل توجه هستند و به بسته شدن دارویی یا جراحی نیاز دارند. در صورت عدم درمان، زمان متوسط بسته شدن مجاری در این جمعیت 56 روز است [9]. اگرچه در بعضی از نوزادان تا 24 ماهگی مجرا خود به خود بسته می‌شوند [10]. اگرچه این نوزادان فقط قسمت کمی از نوزادان نارس را به خود اختصاص می‌دهند، در زمان ترخیص مجرای شریان باز خیلی کوچکی دارند [11].
یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد که تمام موارد نوزادان پره‌ترم مبتلا به جریان باز شریانی بعد از مصرف مقادیر مختلف ایبوپروفن بهبود یافتند. بیشتر نوزادان پره‌ترم با مصرف یک دوره و سایر نوزادان پره‌ترم با مصرف دو دوره بهبود پیدا کردند. در مطالعه حاضر همچنین مشخص شد که نوزادان پره‌ترم با وزن کمتر نیاز به دوره درمانی بیشتر ایبوپروفن داشتند. به علاوه نوزادانی که سن بارداری مادران آنها کمتر بود، نیاز به دوره درمانی بیشتر ایبوپروفن داشتند. هرچند که این تفاوت‌ها از نظر آماری معنادار نبود. همچنین بین دوره‌های مصرف ایبوپروفن با نوع زایمان و چندقلویی ارتباط معناداری وجود نداشت.
نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعاتی مشابه قابل مقایسه است. یکی از مطالعات در زمینه تأثیر دُزهای مختلف ایبوپروفن در درمان مجرای شریانی باز در نوزادان نارس، مطالعه جعفری فشارکی و همکاران در سال 1390 بود که به شیوه کارآزمایی شاهددار تصادفی‌شده و روی شصت نوزاد مبتلا به مجرای شریانی باز انجام شد. این نوزادان به دو گروه سی نفره تقسیم شدند که یک گروه ایبوپروفن ده میلی‌گرم را به عنوان دُز اولیه در روز اول و دو دُز 7/5 میلی‌گرم در دو روز متوالی تجویز شد. یافته‌های مطالعه نشان داد که استفاده از دُز بالاتر ایبوپروفن اثربخشی مؤثرتری در درمان مجرای باز شریانی در نوزادان دارد [2].
این نتایج یافته‌های مطالعه حاضر را از نظر تأثیر ایبوپروفن تأیید می‌کند. در مطالعه دیگری که توسط اسدپور و همکاران انجام شد، تأثیر ایبوپروفن بر مجرای باز شریانی در نوزادان ترم بررسی شد. در این مطالعه کارآزمایی بالینی نتیجه‌گیری شد که ایبوپروفن خوراکی اثر معناداری بر بسته شدن مجرای باز شریانی در نوزادان ترم ندارد. علت این اختلاف نتایج با مطالعه حاضر می‌تواند جامعه مورد بررسی باشد که در مطالعه حاضر نوزادان پره‌ترم بررسی شدند، در صورتی که در مطالعه اسدپور و همکاران نمونه مورد بررسی از نوزادان ترم بود [12].
در مطالعه دیگری که توسط توماس و همکاران در سال 2005 و به شیوه فراتحلیل انجام شد، تأثیر ایبوپروفن در مقایسه با ایندومتاسین برای بسته شدن مجرای باز شریانی باز بررسی شد، نشان داده شد که ایبوپروفن و ایندومتاسین اثرات مشابهی در بسته شدن مجرای باز شریانی دارند، اما مقادیر کراتینین سرم نوزادان درمان‌شده با ایبوپروفن کمتر از گروه اندومتاسین بود و همچنین عوارض جانبی کمتری داشت [13].
این نتایج مؤید استفاده از ایبوپروفن برای بستن مجرای شریانی باز است و نتایج مطالعه حاضر را تأیید می‌کند. همچنین در مطالعه‌ای مروری که توسط گیلام و همکاران در سال 2018، که برخی از راهکارهای تشخیصی و مدیریت بیماری مجرای باز شریانی و روش‌های درمان آن بررسی شده، مطرح شد که برخی از پزشکان روش‌های پروفیلاکتیک با درمان‌های ایندومتاسین را با هدف پیشگیری از پیامدهای جانبی بر‌می‌گزینند [1]، البته علیرغم کاهش موفقیت‌آمیز نتایج کوتاه‌مدت، ازجمله خون‌ریزی ریوی، افت فشار خون و مجرای باز شریانی علامت‌دار، اما اثر طولانی‌مدت آن قطعی نیست و نوزادان ممکن است در معرض خطر قرار گیرند [14, 15].
محققی و همکاران در مطالعه خود 44 نوزاد نارس مبتلا به مجرای باز شریانی را ارزیابی کرده و کودکان را به صورت تخصیص تصادفی به دو دسته تقسیم کرده‌اند. به یک گروه، دُز کم ایبوایبوپروفن (دو میلی‌گرم) و به گروه دوم، دُز بالاتر ایبوپروفن (ده میلی‌گرم) دادند و مشاهده کردند که دُز کم این دارو تأثیر درمانی مشابه دُز بالا دارد، در حالی که عوارض آن کمتر است [16].
اکبری اسبق و همکاران در مطالعه‌ای در سال 1394 اثر درمانی استامینوفن در درمان مجرای باز شریانی را بررسی و 32 نوزاد مبتلا به مجرای باز شریانی را در شهر تهران ارزیابی کردند. آنها در پایان بعد از چهار روز از بیماران اکوکاردیوگرافی گرفتند و میزان مجرای باز شریانی را در دو گروه مقایسه کردند. در این مطالعه نتیجه‌گیری کردند که بین دو گروه دریافت‌کننده استامینوفن و گروه کنترل موارد مجرای شریانی بسته معنادار نبود [17].
همچنین انکل و همکاران در مطالعه‌ای تأثیر درمانی پاراستومول (استامینوفن) را در بستن مجرای باز شریانی ارزیابی کرده و مشاهده کرده‌اند که مجرای شریانی در کودکان بسته شده است [5] که این نتایج همانند موارد مشاهده‌شده در ارزیابی ما نشان‌دهنده تأثیر مفید دارودرمانی در این دسته از بیماران است. همچنین سین‌ها و همکاران نیز در مطالعه‌ای برای درمان مجرای باز شریانی از پاراستومول در یک دوره 48 ساعته استفاده کرده و مشاهده کردند که کودکان بعد از این دوره بهبود یافته‌اند [18] که این مورد نیز همانند موارد مشاهده‌شده در ارزیابی ما نشان‌دهنده اثربخشی دارودرمانی در این دسته از بیماران است. در مطالعه‌ای دیگر که در سال 2010 توسط غانم و همکاران انجام شد، اثر ایبوپروفن خوراکی بر بسته شدن مجرای شریان باز در نوزادان نارس بررسی شد. در این مطالعه آزمایشی، دو گروه با ایبوپروفن خوراکی و تزریقی با هم از نظر فراوانی بسته شدن مجرای باز شریانی مقایسه شدند. در این مطالعه، نتیجه‌گیری شد که ایبوپروفن خوراکی به عنوان یک روش ایمن و جایگزین ایبوپروفن تزریقی برای بسته شدن مجرای باز شریانی است [19]. نتایج این مطالعه مؤید نتایج مطالعه حاضر است.
البته پیشنهاد می‌شود که مطالعات مشابه‌ای در شهرهای مختلف و با حجم بالاتری از نمونه‌های نوزادان پره‌ترم انجام شود. بر این اساس و با توجه به این مطالعات، می‌توان ویژگی‌های مختلف این بیماری را مشخص کرد و کنترل و درمان بهتر حاصل شود. همچنین پیشنهاد می‌شود که در سایر مطالعات انجام‌شده در این زمینه، تأثیر درمانی استفاده از سایر داروها در کنار یکدیگر ارزیابی شده و مقایسه قرار گیرد تا درمان‌های مناسب‌تر برای این دسته از نوزادان پره‌ترم نیز مشخص شود.
نتیجه‌گیری
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این ارزیابی ایبوپروفن می‌تواند در بستن مجرای باز شریانی در تمامی نوزادان پره‌ترم مبتلا به این اختلال استفاده شود، گرچه در برخی از نوزادان پره‌ترم به تکرار ایبوپروفن نیاز بوده است. بر این اساس، این دارو می‌تواند به عنوان داروی مناسب در درمان این دسته از نوزادان پره‌ترم به کار برود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه مورد تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اراک به شماره IR.ARAKMU.REC.1396.265 قرار گرفته است.
حامی مالی
این مقاله از رساله دکتری حرفه‌ای نویسنده اول در گروه اطفال، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک استخراج شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: یزدان قندی و مریم بهشتی‌فرد؛ روش پژوهش و نمونه‌گیری: یزدان قندی، مریم بهشتی‌فرد و سعید عالی‌نژاد؛ تحلیل داده‌ها: دانیال حبیبی، مریم بهشتی‌فرد؛ نگارش متن و بازبینی: تمام نویسندگان.
تعارض منافع
نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تعارضی در منافع اعلام نکردند.
تشکر و قدردانی
نویسندگان مایلند از مرکز توسعه تحقیقات بالینی بیمارستان امیرکبیر اراک قدردانی کنند.
References
1.Gillam-Krakauer M, Reese J. Diagnosis and management of patent ductus arteriosus. NeoReviews. 2018; 19(7):e394-402 [DOI:10.1542/neo.19-7-e394] [PMID] [PMCID]
2.Jafari Fesharaki H, Nayeri F, Akbari P, Amini S, Sedaqat M. [Different doses of ibuprofen in the treatment of patent ductus arteriosus: A randomized clinical trial (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2012; 70(8):488-93. http://tumj.tums.ac.ir/article-1-85-en.html
3.Ohlsson A, Walia R, Shah SS. Ibuprofen for the treatment of patent ductus arteriosus in preterm and/or low birth weight infants. Cochrane Libr. 2013. [DOI:10.1002/14651858.CD003481.pub5]
4.Capozzi G, Santoro G. Patent ductus arteriosus: Patho-physiology, hemodynamic effects and clinical complications. J Matern Fetal Neonatal Med. 2011; 24(S1):15-6 [DOI:10.3109/14767058.2011.607564] [PMID]
5.Oncel MY, Yurttutan S, Degirmencioglu H, Uras N, Altug N, Erdeve O, et al. Intravenous paracetamol treatment in the management of patent ductus arteriosus in extremely low birth weight infants. Neonatology. 2013; 103(3):166-9. [DOI:10.1159/000345337] [PMID]
6.Sehgal A, McNamara PJ. The ductus arteriosus: A refined approach! Semin Perinatol. 2012; 36(2):105-13. [DOI:10.1053/j.semperi.2011.09.020] [PMID]
7.Özdemir ÖMA, Doğan M, Küçüktaşçı K, Ergin H, Şahin Ö. Paracetamol therapy for patent ductus arteriosus in premature infants: A chance before surgical ligation. Pediatr Cardiol. 2014; 35(2):276-9. [DOI:10.1007/s00246-013-0770-9] [PMID]
8.Malviya MN, Ohlsson A, Shah SS. Surgical versus medical treatment with cyclooxygenase inhibitors for symptomatic patent ductus arteriosus in preterm infants. Cochrane Libr. 2013. [DOI:10.1002/14651858.CD003951.pub3] [PMID] [PMCID]
9.Nemerofsky SL, Parravicini E, Bateman D, Kleinman C, Polin RA, Lorenz JM. The ductus arteriosus rarely requires treatment in infants > 1000 grams. Am J Perinatol. 2008; 25(10):661-6 [DOI:10.1055/s-0028-1090594] [PMID]
10.Weber SC, Weiss K, Bührer C, Hansmann G, Koehne P, Sallmon H. Natural history of patent ductus arteriosus in very low birth weight infants after discharge. J Pediatr. 2015; 167(5):1149-51 [DOI:10.1016/j.jpeds.2015.06.032] [PMID]
11.Reese J, Laughon MM. The patent ductus arteriosus problem: Infants who still need treatment. J Pediatr. 2015; 167(5):954-6. [DOI:10.1016/j.jpeds.2015.08.023] [PMID] [PMCID]
12.Asadpour N, Malek-Ahmadi MR, Malekpour A, Bagheri N. The effect of oral ibuprofen on closure of patent ductus arteriosus in term neonates: A clinical trial study. Int J Pediatr. 2020; 8(9):11901-9. [DOI:10.22038/ijp.2020.46088.3758]
13.Thomas RL, Parker GC, Van Overmeire B, Aranda JV. A meta-analysis of ibuprofen versus indomethacin for closure of patent ductus arteriosus. Eur J Pediatr. 2005; 164(3):135-40. [DOI:10.1007/s00431-004-1596-5] [PMID]
14.Fowlie PW, Davis PG, McGuire W. Prophylactic intravenous indomethacin for preventing mortality and morbidity in preterm infants. Cochrane Database Syst Rev. 2010; (7):Cd000174 [DOI:10.1002/14651858.CD000174.pub2] [PMID] [PMCID]
15.Liebowitz M, Clyman RI. Prophylactic indomethacin compared with delayed conservative management of the patent ductus arteriosus in extremely preterm infants: Effects on neonatal outcomes. J Pediatr. 2017; 187:119-26.e1 [DOI:10.1016/j.jpeds.2017.03.021] [PMID] [PMCID]
16.Mohagheghi P, Khosravi N, Mehdiazad K. [Effect of oral Ibuprofen in ductus arteriosus closure in preterm infants (Persian)]. J Gorgan Univ Med Sci. 2010; 12(2):14-9. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20103329430
17.Akbari Asbagh P, Zarkesh M, Nili F, Nayeri FS, Tofighi Naeem A. [Prophylactic teatment with oral paracetamol for patent ductus arteriosus in preterm infants: A randomized clinical trial (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2015; 73(2):86-92. https://tumj.tums.ac.ir/browse.php?a_id=6603&sid=1&slc_lang=en
18.Sinha R, Negi V, Dalal S. An interesting observation of PDA closure with oral paracetamol in preterm neonates. J Clin Neonatol. 2013; 2(1):30-2. [DOI:10.4103/2249-4847.109245] [PMID] [PMCID]
19.Ghanem S, Mostafa M, Shafee M. Effect of oral ibuprofen on patent ductus arteriosus in premature newborns. J Saudi Heart Assoc. 2010; 22(1):7-12 [DOI:10.1016/j.jsha.2010.03.002] [PMID] [PMCID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
