دوره 24، شماره 2 - ( خرداد و تیر 1400 )
جلد 24 شماره 2 صفحات 277-268 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Shaddel S M, Bayat M, Bayani M, Nazari V. The Awareness and Attitude of General Dentists on Dental Implants Follow-up. J Arak Uni Med Sci 2021; 24 (2) :268-277
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6347-fa.html
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6347-fa.html
شاددل سید مهرزاد، بیات مسعود، بیانی مجتبی، نظری وحیده. آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان عمومی اراک از فالوآپ ایمپلنت‌های دندانی در سال 1397. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك. 1400; 24 (2) :268-277
سید مهرزاد شاددل1 
، مسعود بیات2 ، مجتبی بیانی3 ، وحیده نظری4
، مسعود بیات2 ، مجتبی بیانی3 ، وحیده نظری4
1- گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان، کاشان، ایران.
2- مرکز تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- گروه پریودنتولوژی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
4- گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران. ،nazari.vahideh@yahoo.com
2- مرکز تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
3- گروه پریودنتولوژی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران.
4- گروه پروتزهای دندانی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک، اراک، ایران. ،
متن کامل [PDF 3553 kb]
(789 دریافت)
| چکیده (HTML) (2135 مشاهده)
متن کامل: (1188 مشاهده)
مقدمه
ایمپلنت‌های دندانی یکی از بهترین درمان‌ها برای بازگرداندن عملکرد و زیبایی به بیمارانی است که یک یا چند دندان خود را از دست داده‌اند. قابلیت پیش‌بینی و موفقیت بلند‌مدت ایمپلنت دندانی و پروتز آن نیازمند طرح درمان درست، درمان جراحی و پروتزی دقیق و دوره نگهداری طولانی‌مدت بی‌عیب و نقص است که مورد آخر وابسته به همکاری بیمار و فالوآپ ایمپلنت به صورت دوره‌ای است [1].
در سال اول پس از درمان، مراجعات منظم به دندان‌پزشک باید در فواصل سه ماه باشد و سپس متناسب با نیازهای فردی بیمار تعیین می‌شود [2]. اگرچه ایمپلنت‌های دندانی نسبت به پوسیدگی آسیب‌پذیر نیستند، با این حال در گذر زمان مستعد مشکلات مکانیکال و تغییرات التهابی وابسته به پلاک در بافت‌های اطراف ایمپلنت هستند [3].
جهت ارزیابی سلامت ایمپلنت و بافت‌های اطراف آن طی جلسات فالوآپ، روش‌های مختلفی به کار گرفته شده است، مانند رادیوگرافی، معاینات بالینی، اندازه‌گیری ثبات یا لقی ایمپلنت و بررسی علائمی که توسط خود بیمار بیان می‌شود [4 ،2].
بافت نرم باید از نظر علائم التهاب و تورم، وجود اگزودا یا چرک و عمق پروپ معاینه شود. رادیوگرافی داخل دهانی پریاپیکال عمودی سالیانه جهت بررسی تغییرات استخوان مارجینال و بافت‌های اطراف ایمپلنت باید تهیه شود [6 ،5]. در طی معاینات فالوآپ، پروتز ایمپلنت از لحاظ وجود تماس سنگین، شکستگی، شل شدن پیچ، ساییده شدن اجزا نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد [7]. از آنجا که تقاضای بیماران برای درمان ایمپلنت به شدت افزایش یافته است، لازم است دندان‌پزشکان عمومی نیز اطلاعات و آگاهی خود را در حیطه دندانپزشکی ایمپلنت افزایش دهند.
بدیهی است دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام می‌دهند باید دانش، آگاهی و مهارت کافی برای انجام درمان داشته باشند، اما آن دسته از دندان‌پزشکان عمومی نیز که درمان ایمپلنت را در حیطه کاری خود ندارند نیز مطمئناً هنگام معاینه و درمان با بیمارانی که در دهان خود ایمپلنت دارند، مواجه خواهند شد. از این رو، لازم است که تمام دندان‌پزشکان آگاهی لازم جهت معاینه، تشخیص مشکلات ایمپلنت و بافت‌های اطراف آن را داشته باشند؛ بنابراین هدف این مطالعه بررسی میزان آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان عمومی از فالوآپ‌های ایمپلنت است تا بر اساس آن برنامه و محتوای آموزشی مناسب تنظیم شود.
مواد و روش‌ها
مطالعه حاضر به صورت تحلیلی و مقطعی بود که در سطح مطب و درمانگاه‌های شهر اراک در سال 1397 انجام شد. گروه هدف مطالعه همه دندان‌پزشکان عمومی شهر اراک بود. نمونه‌گیری بر اساس در دسترس بودن دندان‌پزشکان انجام شد. 98 دندان‌پزشک عمومی وارد مطالعه شدند.
بر اساس اهداف اختصاصی پژوهش، سؤالات در سه بخش جمعیت‌شناختی، آگاهی و نگرش تنظیم شد. جهت طراحی سؤالات از نظرات افراد متخصص در رشته‌های پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی و همچنین بهره‌گیری از کتب مرجع استفاده شد [9 ،8].
بخش اول پرسش‌نامه مربوط به مشخصات جمعیت‌شناختی فرد می‌شد و اینکه آیا دندان‌پزشک درمان ایمپلنت انجام می‌دهد یا خیر. بخش دوم پرسش‌نامه مربوط به آگاهی دندان‌پزشک از فالوآپ درمان ایمپلنت بود که سؤالات این بخش نیز در سه قسمت پریودنتولوژی ایمپلنت، رادیولوژی و اکلوژن بیومکانیک ایمپلنت طراحی شدند. از نوزده سؤال آگاهی، دوازده سؤال مربوط به قسمت پریودنتولوژی ایمپلنت، پنج سؤال مربوط به قسمت اکلوژن بیومکانیک و دو سؤال مربوط به قسمت رادیولوژی ایمپلنت بود. بخش سوم شامل سؤالات مربوط به نگرش دندان‌پزشک از فالوآپ‌های درمان ایمپلنت بود که هفت سؤال برای این قسمت طراحی شد. برای تعیین روایی و پایایی، چهل پرسش‌نامه توسط دندان‌پزشکان عمومی که تصادفی انتخاب شدند، تکمیل شد.
با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 90 درصد و نظرات مشاور آمار و استادان مجرب و تأیید آن توسط مرکز توسعه پزشکی، روایی و پایایی پرسش‌نامه تأیید شد. روایی این پرسش‌نامه 75 درصد و پایایی آن 86 درصد بود. برای نمره‌دهی به پرسش‌نامه‌ها در بخش سؤالات آگاهی، به پاسخ‌های صحیح نمره یک و به پاسخ‌های ناصحیح نمره صفر داده شد، در‌نتیجه در این قسمت حداکثر نمره نوزده و حداقل آن صفر بود. در بخش سؤالات نگرشی، به پاسخ کم نمره یک، به پاسخ متوسط نمره دو و به پاسخ زیاد نمره سه داده شد، در‌نتیجه حداکثر نمره در این بخش 21 و حداقل نمره هفت بود. از دندان‌پزشکان شرکت‌کننده در مطالعه رضایت‌نامه شفاهی اخذ شد و بعد از تکمیل پرسش‌نامه، جزوه‌ای در رابطه با فالوآپ صحیح ایمپلنت در اختیار آنها قرار داده شد. در صورت تمایل نتایج مطالعه برای دندان‌پزشکان ارسال شد. از آنالیز توصیفی برای محاسبه میانگین و انحراف معیار استفاده شد. همچنین تحلیل آماری با استفاده از آزمون کای‌اسکوئر و تی مستقل انجام شد. 05/P≥0 از نظر آماری معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
از میان 98 دندان‌پزشک فعال در شهر اراک که در تحقیق شرکت کردند، 41 نفر زن و 57 نفر مرد بودند. 26/8 درصد تجربه کاری 3-1 سال، 13/2 درصد تجربه کاری 5-3سال، 42/8 درصد تجربه کاری 10-5 سال و 17/4 درصد تجربه کاری ده سال یا بیشتر داشتند. از حداکثر نمره نوزده در بخش آگاهی، میانگین و انحراف معیار نمرات کسب‌شده 2/9±10/8 و در بخش نگرش از حداکثر نمره 21، میانگین و انحراف معیار نمرات کسب‌شده 12/8±3/6 بود.
بیشترین نمره آگاهی و نگرش مربوط به گروه با تجربه کاری 5-3 سال بود، با این حال این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود. تعداد سال‌های تجربه کاری اثر معناداری روی آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان از فالوآپ درمان ایمپلنت ایجاد نکرد (0/05>P).
از بین این دندان‌پزشکان، 53 نفر قبلاً درمان ایمپلنت انجام داده بودند و 47 نفر از انجام این درمان امتناع کرده بودند. اختلاف آماری معنادار در میانگین آگاهی و نگرش دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام داده بودند و افرادی که انجام نمی‌دادند وجود داشت (جدول شماره 1).
.jpg)
دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام می‌دادند، به طور میانگین 12/1 امتیاز از نوزده امتیاز آگاهی را دریافت کردند، درحالیکه افرادی که درمان ایمپلنت انجام نمی‌دادند به طور میانگین 9/5 امتیاز گرفته بودند. دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام می‌دادند در هر سه قسمت آگاهی (پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی)، به طور معناداری آگاهی بیشتری نسبت به فالوآپ درمان ایمپلنت داشتند.
همچنین در بخش سؤالات نگرشی نیز دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام می‌دادند 14/5 امتیاز و دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام نمی‌دادند 11/1 امتیاز از 21 امتیاز مربوط به این بخش از پرسش‌نامه را دریافت کردند.
اختلاف آماری معنادار در میانگین آگاهی و نگرش بین خانم‌ها و آقایان دندان‌پزشک مشاهده نشد (0/05>P) و در بررسی جزئی‌تر، در هر سه قسمت سؤالات آگاهی (پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی) بین دو جنس نیز تفاوت آماری معنادار وجود نداشت (0/05>P).دندان‌پزشکان بیشترین امتیاز آگاهی را در قسمت پریودنتولوژی به دست آوردند، کمترین میزان آگاهی دندان‌پزشکان در قسمت پروتز بود (جدول شماره 2).
.jpg)
با این حال، این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود (0/05>P).
بحث
مطالعه حاضر نشان داد میزان آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان عمومی شهر اراک از فالوآپ‌های ایمپلنت دندانی کم است. در مطالعه حقیقت و همکاران که در شهر اصفهان انجام شد، میانگین نمره آگاهی کسب شده تا نمره کامل فاصله زیادی داشت که با نتایج این مطالعه همسو بود [10].
این امر حاکی از ناکافی بودن آموزش مربوط به ایمپلنت در کل نظام آموزش دندانپزشکی است. در مطالعه‌ای که جایاچاندران و همکاران انجام دادند، 77 درصد دندان‌پزشکان عمومی فقط جنبه تئوری ایمپلنت را در دوران تحصیل خود آموزش دیده بودند که بیشتر آنها این آموزش را کافی نمی‌دانستند [11].
نتایج نشان داد دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام داده بودند، نسبت به افرادی که درمان ایمپلنت را انجام نداده بودند آگاهی و نگرش بیشتری در رابطه با فالوآپ درمان ایمپلنت داشتند. اختلاف در میانگین آگاهی و نگرش بین این دو گروه می‌تواند ناشی از این مسئله باشد که دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام می‌دهند با مشکلات بعد از درمان ایمپلنت به صورت کلینیکی برخورد داشته‌اند و نیاز به فالوآپ‌های مکرر را احساس کرده‌اند.
گیبسون و همکاران به بررسی نگرش دندان‌پزشکان عمومی نسبت به درمان ایمپلنت پرداختند. آنها دریافتند تقریباً همه کسانی که به پرسش‌نامه پاسخ داده بودند، معتقد بودند که درمان ایمپلنت باید توسط دندان‌پزشک متخصص انجام شود [12].
مطالعه حاضر نشان داد با وجود آگاهی و نگرش کم دندان‌پزشکان عمومی از فالوآپ ایمپلنت‌های دندانی، حداقل نیمی از دندان‌پزشکان عمومی درمان ایمپلنت را انجام می‌دهند. آگاهی بیماران از ایمپلنت و مزایای آن همچون دیگر درمان‌های پروتزی افزایش یافته که باعث افزایش نیاز جامعه به درمان ایمپلنت شده است. همین افزایش نیاز باعث شده تعداد زیادی از دندان‌پزشکان عمومی بدون کسب علم و دانش کافی، شروع به انجام درمان ایمپلنت کنند.
صرفه اقتصادی و سهولت انجام درمان ایمپلنت نسبت به بعضی درمان‌های دندانپزشکی دیگر و تبلیغات شرکت‌های تجهیزات دندانپزشکی در جهت ترغیب دندان‌پزشکان عمومی به انجام درمان ایمپلنت، موجب ترغیب دندان‌پزشکان به ورود به شاخه دندانپزشکی ایمپلنت بدون کسب آموزش مناسب و کافی شود.
لوین و همکارانش در مطالعه خود متوجه شدند که 80 درصد دندان‌پزشکان عمومی احساس می‌کنند به دوره‌های آموزش درمان ایمپلنت نیاز دارند و درخصوص تشخیص و درمان بسیاری از بیماران نیازمند به ایمپلنت، دچار سردرگمی هستند و 60 درصد آنها به دلیل نداشتن اطلاعات کافی خیلی از درمان‌های دندانپزشکی ایمپلنت را انجام نمی‌دهند [13].
نتایج مطالعه ناگپال و همکارانش حاکی از آن بود که دندان‌پزشکان عمومی بیشترین نگرش منفی را نسبت به درمان‌های ایمپلنت دارند [14]. نگرش منفی دندان‌پزشکان می‌تواند علت اجتناب از انجام درمان ایمپلنت توسط 47 درصد دندان‌پزشکان عمومی در مطالعه حاضر باشد.
با توجه به نتایج مطالعه، اختلاف کمی از نظر آگاهی و نگرش بین دندان‌پزشکانی که سنوات کاری متفاوتی داشتند، وجود داشت که این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود. دندان‌پزشکانی با 5-3 سال تجربه کاری، بهترین آگاهی و مثبت‌ترین نگرش را از درمان ایمپلنت داشتند. کمترین میزان آگاهی در دندان‌پزشکانی با تجربه کاری بیش از ده سال مشاهده شد.
در مطالعه ناگپال و همکاران نیز بیشترین آگاهی در پاسخ‌دهنده‌هایی مشاهده شد که کمتر از پنج سال تجربه کاری داشتند و کمترین میزان آگاهی هم در بین دندان‌پزشکان با تجربه کاری 15-10 سال دیده شد [14].
به نظر می‌رسد دندان‌پزشکان جوان یا دندان‌پزشکانی که سابقه کاری کمتری دارند، به این دلیل که مدت کمتری از فارغ‌التحصیل شدن آنها می‌گذرد، اطلاعات بیشتری از دوران تحصیلات دانشگاهی خود به یاد دارند.
در این مطالعه 3/58 درصد شرکت‌کنندگان آقا و 41/7 درصد خانم بودند که نشان داد جنسیت اثر معناداری روی آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان ندارد. این نتایج در همراهی با نتایج مطالعه ناگپال و همکاران است [14]. همچنین بر اساس مطالعه ترویک و همکاران، سن، جنس و محل کار دندان‌پزشک اثری بر تصمیم‌گیری دندان‌پزشک، در رابطه با بیمار بی‌دندان ندارد [13]. علت عدم تفاوت در آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان از فالوآپ‌های ایمپلنت دندانی بین دو جنس می‌تواند یکسان بودن آموزش برای هر دو جنس باشد. با وجود این، حقیقت و همکاران نشان دادند تفاوت معناداری در میانگین آگاهی بین خانم‌ها وآقایان وجود دارد [10].
با توجه به اطلاعات به‌دست‌آمده، میزان آگاهی دندان‌پزشکان در قسمت‌های مختلف (پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی) نزدیک به هم بود و تفاوت آماری معنادار در این سه قسمت مشاهده نشد.
علیرغم این مسئله، دندان‌پزشکان بیشترین امتیاز آگاهی را در قسمت پریودنتولوژی به دست آوردند و پس از آن در قسمت رادیولوژی و کمترین میزان آگاهی دندان‌پزشکان در قسمت بیومکانیک و اکلوژن ایمپلنت بود. همچنین کمترین میزان نگرش نیز در قسمت اکلوژن ثبت شد که نشان می‌دهد دندان‌پزشکان به این باور رسیده‌اند که اطلاعات و آگاهی آنها در حیطه اکلوژن کافی نیست. در مطالعه کاندیرلی و همکاران نیز آگاهی دندان‌پزشکان از اکلوژن کافی نبود [15].
نگرش دندان‌پزشکان از فالوآپ ایمپلنت‌های دندانی در بخش رادیولوژی، بهتر از پریودنتولوژی و پروتز بود. در بخش آگاهی، بسیاری از دندان‌پزشکان معیارهای انتخاب روش رادیوگرافی مناسب برای فالوآپ ایمپلنت را نمی‌دانستند. در مطالعه مهدی‌زاده و همکاران نیز نشان داده شد که میزان آگاهی دندان‌پزشکان عمومی شهر اصفهان در زمینه تجویز صحیح رادیوگرافی کمتر از حد انتظار است [7].
علت این اختلاف بین آگاهی از فالوآپ و نگرش از فالوآپ در بحث رادیولوژی می‌تواند برخاسته از این مسئله باشد که دندان‌پزشکان، رادیوگرافی را یک اقدام روتین و معمولی در طی کار خود می‌دانند و گمان می‌کنند از اطلاعات و دانش کافی در این زمینه برخوردار هستند (نگرش خوب)، درحالیکه این مطالعه مشخص کرد که آگاهی دندان‌پزشکان در حیطه رادیولوژی ایمپلنت تا حد مطلوب فاصله دارد و نیاز به اصلاح برنامه آموزشی دانشگاه‌ها جهت افزایش آموزش‌های مربوط به رادیولوژی ایمپلنت است.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه حاکی از کم بودن آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان عمومی شهر اراک از فالوآپ ایمپلنت‌های دندانی است و با توجه به افزایش درخواست درمان ایمپلنت از سوی بیماران، نیاز به برگزاری بیشتر کلاس‌های آموزش ایمپلنت برای دانشجویان و کلاس‌های بازآموزی برای دندان‌پزشکان عمومی ضرورت پیدا می‌کند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اراک با شناسه اخلاق IR.ARAKMU.REC.1397.283قرار گرفته است.
حامی مالی
معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک از این مقاله حمایت مالی کرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان معیارهای استاندارد نویسندگی بر اساس پیشنهادات کمیته بین‌المللی ناشران مجلات پزشکی (ICMJE) را دارا بودند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از دانشگاه علوم پزشکی اراک به خاطر پشتیبانی فنی در اجرای این مطالعه تحقیقاتی قدردانی می‌کنند.
ایمپلنت‌های دندانی یکی از بهترین درمان‌ها برای بازگرداندن عملکرد و زیبایی به بیمارانی است که یک یا چند دندان خود را از دست داده‌اند. قابلیت پیش‌بینی و موفقیت بلند‌مدت ایمپلنت دندانی و پروتز آن نیازمند طرح درمان درست، درمان جراحی و پروتزی دقیق و دوره نگهداری طولانی‌مدت بی‌عیب و نقص است که مورد آخر وابسته به همکاری بیمار و فالوآپ ایمپلنت به صورت دوره‌ای است [1].
در سال اول پس از درمان، مراجعات منظم به دندان‌پزشک باید در فواصل سه ماه باشد و سپس متناسب با نیازهای فردی بیمار تعیین می‌شود [2]. اگرچه ایمپلنت‌های دندانی نسبت به پوسیدگی آسیب‌پذیر نیستند، با این حال در گذر زمان مستعد مشکلات مکانیکال و تغییرات التهابی وابسته به پلاک در بافت‌های اطراف ایمپلنت هستند [3].
جهت ارزیابی سلامت ایمپلنت و بافت‌های اطراف آن طی جلسات فالوآپ، روش‌های مختلفی به کار گرفته شده است، مانند رادیوگرافی، معاینات بالینی، اندازه‌گیری ثبات یا لقی ایمپلنت و بررسی علائمی که توسط خود بیمار بیان می‌شود [4 ،2].
بافت نرم باید از نظر علائم التهاب و تورم، وجود اگزودا یا چرک و عمق پروپ معاینه شود. رادیوگرافی داخل دهانی پریاپیکال عمودی سالیانه جهت بررسی تغییرات استخوان مارجینال و بافت‌های اطراف ایمپلنت باید تهیه شود [6 ،5]. در طی معاینات فالوآپ، پروتز ایمپلنت از لحاظ وجود تماس سنگین، شکستگی، شل شدن پیچ، ساییده شدن اجزا نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد [7]. از آنجا که تقاضای بیماران برای درمان ایمپلنت به شدت افزایش یافته است، لازم است دندان‌پزشکان عمومی نیز اطلاعات و آگاهی خود را در حیطه دندانپزشکی ایمپلنت افزایش دهند.
بدیهی است دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام می‌دهند باید دانش، آگاهی و مهارت کافی برای انجام درمان داشته باشند، اما آن دسته از دندان‌پزشکان عمومی نیز که درمان ایمپلنت را در حیطه کاری خود ندارند نیز مطمئناً هنگام معاینه و درمان با بیمارانی که در دهان خود ایمپلنت دارند، مواجه خواهند شد. از این رو، لازم است که تمام دندان‌پزشکان آگاهی لازم جهت معاینه، تشخیص مشکلات ایمپلنت و بافت‌های اطراف آن را داشته باشند؛ بنابراین هدف این مطالعه بررسی میزان آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان عمومی از فالوآپ‌های ایمپلنت است تا بر اساس آن برنامه و محتوای آموزشی مناسب تنظیم شود.
مواد و روش‌ها
مطالعه حاضر به صورت تحلیلی و مقطعی بود که در سطح مطب و درمانگاه‌های شهر اراک در سال 1397 انجام شد. گروه هدف مطالعه همه دندان‌پزشکان عمومی شهر اراک بود. نمونه‌گیری بر اساس در دسترس بودن دندان‌پزشکان انجام شد. 98 دندان‌پزشک عمومی وارد مطالعه شدند.
بر اساس اهداف اختصاصی پژوهش، سؤالات در سه بخش جمعیت‌شناختی، آگاهی و نگرش تنظیم شد. جهت طراحی سؤالات از نظرات افراد متخصص در رشته‌های پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی و همچنین بهره‌گیری از کتب مرجع استفاده شد [9 ،8].
بخش اول پرسش‌نامه مربوط به مشخصات جمعیت‌شناختی فرد می‌شد و اینکه آیا دندان‌پزشک درمان ایمپلنت انجام می‌دهد یا خیر. بخش دوم پرسش‌نامه مربوط به آگاهی دندان‌پزشک از فالوآپ درمان ایمپلنت بود که سؤالات این بخش نیز در سه قسمت پریودنتولوژی ایمپلنت، رادیولوژی و اکلوژن بیومکانیک ایمپلنت طراحی شدند. از نوزده سؤال آگاهی، دوازده سؤال مربوط به قسمت پریودنتولوژی ایمپلنت، پنج سؤال مربوط به قسمت اکلوژن بیومکانیک و دو سؤال مربوط به قسمت رادیولوژی ایمپلنت بود. بخش سوم شامل سؤالات مربوط به نگرش دندان‌پزشک از فالوآپ‌های درمان ایمپلنت بود که هفت سؤال برای این قسمت طراحی شد. برای تعیین روایی و پایایی، چهل پرسش‌نامه توسط دندان‌پزشکان عمومی که تصادفی انتخاب شدند، تکمیل شد.
با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 90 درصد و نظرات مشاور آمار و استادان مجرب و تأیید آن توسط مرکز توسعه پزشکی، روایی و پایایی پرسش‌نامه تأیید شد. روایی این پرسش‌نامه 75 درصد و پایایی آن 86 درصد بود. برای نمره‌دهی به پرسش‌نامه‌ها در بخش سؤالات آگاهی، به پاسخ‌های صحیح نمره یک و به پاسخ‌های ناصحیح نمره صفر داده شد، در‌نتیجه در این قسمت حداکثر نمره نوزده و حداقل آن صفر بود. در بخش سؤالات نگرشی، به پاسخ کم نمره یک، به پاسخ متوسط نمره دو و به پاسخ زیاد نمره سه داده شد، در‌نتیجه حداکثر نمره در این بخش 21 و حداقل نمره هفت بود. از دندان‌پزشکان شرکت‌کننده در مطالعه رضایت‌نامه شفاهی اخذ شد و بعد از تکمیل پرسش‌نامه، جزوه‌ای در رابطه با فالوآپ صحیح ایمپلنت در اختیار آنها قرار داده شد. در صورت تمایل نتایج مطالعه برای دندان‌پزشکان ارسال شد. از آنالیز توصیفی برای محاسبه میانگین و انحراف معیار استفاده شد. همچنین تحلیل آماری با استفاده از آزمون کای‌اسکوئر و تی مستقل انجام شد. 05/P≥0 از نظر آماری معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
از میان 98 دندان‌پزشک فعال در شهر اراک که در تحقیق شرکت کردند، 41 نفر زن و 57 نفر مرد بودند. 26/8 درصد تجربه کاری 3-1 سال، 13/2 درصد تجربه کاری 5-3سال، 42/8 درصد تجربه کاری 10-5 سال و 17/4 درصد تجربه کاری ده سال یا بیشتر داشتند. از حداکثر نمره نوزده در بخش آگاهی، میانگین و انحراف معیار نمرات کسب‌شده 2/9±10/8 و در بخش نگرش از حداکثر نمره 21، میانگین و انحراف معیار نمرات کسب‌شده 12/8±3/6 بود.
بیشترین نمره آگاهی و نگرش مربوط به گروه با تجربه کاری 5-3 سال بود، با این حال این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود. تعداد سال‌های تجربه کاری اثر معناداری روی آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان از فالوآپ درمان ایمپلنت ایجاد نکرد (0/05>P).
از بین این دندان‌پزشکان، 53 نفر قبلاً درمان ایمپلنت انجام داده بودند و 47 نفر از انجام این درمان امتناع کرده بودند. اختلاف آماری معنادار در میانگین آگاهی و نگرش دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام داده بودند و افرادی که انجام نمی‌دادند وجود داشت (جدول شماره 1).
.jpg)
دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام می‌دادند، به طور میانگین 12/1 امتیاز از نوزده امتیاز آگاهی را دریافت کردند، درحالیکه افرادی که درمان ایمپلنت انجام نمی‌دادند به طور میانگین 9/5 امتیاز گرفته بودند. دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام می‌دادند در هر سه قسمت آگاهی (پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی)، به طور معناداری آگاهی بیشتری نسبت به فالوآپ درمان ایمپلنت داشتند.
همچنین در بخش سؤالات نگرشی نیز دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام می‌دادند 14/5 امتیاز و دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت انجام نمی‌دادند 11/1 امتیاز از 21 امتیاز مربوط به این بخش از پرسش‌نامه را دریافت کردند.
اختلاف آماری معنادار در میانگین آگاهی و نگرش بین خانم‌ها و آقایان دندان‌پزشک مشاهده نشد (0/05>P) و در بررسی جزئی‌تر، در هر سه قسمت سؤالات آگاهی (پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی) بین دو جنس نیز تفاوت آماری معنادار وجود نداشت (0/05>P).دندان‌پزشکان بیشترین امتیاز آگاهی را در قسمت پریودنتولوژی به دست آوردند، کمترین میزان آگاهی دندان‌پزشکان در قسمت پروتز بود (جدول شماره 2).
.jpg)
با این حال، این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود (0/05>P).
بحث
مطالعه حاضر نشان داد میزان آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان عمومی شهر اراک از فالوآپ‌های ایمپلنت دندانی کم است. در مطالعه حقیقت و همکاران که در شهر اصفهان انجام شد، میانگین نمره آگاهی کسب شده تا نمره کامل فاصله زیادی داشت که با نتایج این مطالعه همسو بود [10].
این امر حاکی از ناکافی بودن آموزش مربوط به ایمپلنت در کل نظام آموزش دندانپزشکی است. در مطالعه‌ای که جایاچاندران و همکاران انجام دادند، 77 درصد دندان‌پزشکان عمومی فقط جنبه تئوری ایمپلنت را در دوران تحصیل خود آموزش دیده بودند که بیشتر آنها این آموزش را کافی نمی‌دانستند [11].
نتایج نشان داد دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام داده بودند، نسبت به افرادی که درمان ایمپلنت را انجام نداده بودند آگاهی و نگرش بیشتری در رابطه با فالوآپ درمان ایمپلنت داشتند. اختلاف در میانگین آگاهی و نگرش بین این دو گروه می‌تواند ناشی از این مسئله باشد که دندان‌پزشکانی که درمان ایمپلنت را انجام می‌دهند با مشکلات بعد از درمان ایمپلنت به صورت کلینیکی برخورد داشته‌اند و نیاز به فالوآپ‌های مکرر را احساس کرده‌اند.
گیبسون و همکاران به بررسی نگرش دندان‌پزشکان عمومی نسبت به درمان ایمپلنت پرداختند. آنها دریافتند تقریباً همه کسانی که به پرسش‌نامه پاسخ داده بودند، معتقد بودند که درمان ایمپلنت باید توسط دندان‌پزشک متخصص انجام شود [12].
مطالعه حاضر نشان داد با وجود آگاهی و نگرش کم دندان‌پزشکان عمومی از فالوآپ ایمپلنت‌های دندانی، حداقل نیمی از دندان‌پزشکان عمومی درمان ایمپلنت را انجام می‌دهند. آگاهی بیماران از ایمپلنت و مزایای آن همچون دیگر درمان‌های پروتزی افزایش یافته که باعث افزایش نیاز جامعه به درمان ایمپلنت شده است. همین افزایش نیاز باعث شده تعداد زیادی از دندان‌پزشکان عمومی بدون کسب علم و دانش کافی، شروع به انجام درمان ایمپلنت کنند.
صرفه اقتصادی و سهولت انجام درمان ایمپلنت نسبت به بعضی درمان‌های دندانپزشکی دیگر و تبلیغات شرکت‌های تجهیزات دندانپزشکی در جهت ترغیب دندان‌پزشکان عمومی به انجام درمان ایمپلنت، موجب ترغیب دندان‌پزشکان به ورود به شاخه دندانپزشکی ایمپلنت بدون کسب آموزش مناسب و کافی شود.
لوین و همکارانش در مطالعه خود متوجه شدند که 80 درصد دندان‌پزشکان عمومی احساس می‌کنند به دوره‌های آموزش درمان ایمپلنت نیاز دارند و درخصوص تشخیص و درمان بسیاری از بیماران نیازمند به ایمپلنت، دچار سردرگمی هستند و 60 درصد آنها به دلیل نداشتن اطلاعات کافی خیلی از درمان‌های دندانپزشکی ایمپلنت را انجام نمی‌دهند [13].
نتایج مطالعه ناگپال و همکارانش حاکی از آن بود که دندان‌پزشکان عمومی بیشترین نگرش منفی را نسبت به درمان‌های ایمپلنت دارند [14]. نگرش منفی دندان‌پزشکان می‌تواند علت اجتناب از انجام درمان ایمپلنت توسط 47 درصد دندان‌پزشکان عمومی در مطالعه حاضر باشد.
با توجه به نتایج مطالعه، اختلاف کمی از نظر آگاهی و نگرش بین دندان‌پزشکانی که سنوات کاری متفاوتی داشتند، وجود داشت که این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود. دندان‌پزشکانی با 5-3 سال تجربه کاری، بهترین آگاهی و مثبت‌ترین نگرش را از درمان ایمپلنت داشتند. کمترین میزان آگاهی در دندان‌پزشکانی با تجربه کاری بیش از ده سال مشاهده شد.
در مطالعه ناگپال و همکاران نیز بیشترین آگاهی در پاسخ‌دهنده‌هایی مشاهده شد که کمتر از پنج سال تجربه کاری داشتند و کمترین میزان آگاهی هم در بین دندان‌پزشکان با تجربه کاری 15-10 سال دیده شد [14].
به نظر می‌رسد دندان‌پزشکان جوان یا دندان‌پزشکانی که سابقه کاری کمتری دارند، به این دلیل که مدت کمتری از فارغ‌التحصیل شدن آنها می‌گذرد، اطلاعات بیشتری از دوران تحصیلات دانشگاهی خود به یاد دارند.
در این مطالعه 3/58 درصد شرکت‌کنندگان آقا و 41/7 درصد خانم بودند که نشان داد جنسیت اثر معناداری روی آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان ندارد. این نتایج در همراهی با نتایج مطالعه ناگپال و همکاران است [14]. همچنین بر اساس مطالعه ترویک و همکاران، سن، جنس و محل کار دندان‌پزشک اثری بر تصمیم‌گیری دندان‌پزشک، در رابطه با بیمار بی‌دندان ندارد [13]. علت عدم تفاوت در آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان از فالوآپ‌های ایمپلنت دندانی بین دو جنس می‌تواند یکسان بودن آموزش برای هر دو جنس باشد. با وجود این، حقیقت و همکاران نشان دادند تفاوت معناداری در میانگین آگاهی بین خانم‌ها وآقایان وجود دارد [10].
با توجه به اطلاعات به‌دست‌آمده، میزان آگاهی دندان‌پزشکان در قسمت‌های مختلف (پروتزهای دندانی، رادیولوژیوی دهان و فک و صورت و پریودنتولوژی) نزدیک به هم بود و تفاوت آماری معنادار در این سه قسمت مشاهده نشد.
علیرغم این مسئله، دندان‌پزشکان بیشترین امتیاز آگاهی را در قسمت پریودنتولوژی به دست آوردند و پس از آن در قسمت رادیولوژی و کمترین میزان آگاهی دندان‌پزشکان در قسمت بیومکانیک و اکلوژن ایمپلنت بود. همچنین کمترین میزان نگرش نیز در قسمت اکلوژن ثبت شد که نشان می‌دهد دندان‌پزشکان به این باور رسیده‌اند که اطلاعات و آگاهی آنها در حیطه اکلوژن کافی نیست. در مطالعه کاندیرلی و همکاران نیز آگاهی دندان‌پزشکان از اکلوژن کافی نبود [15].
نگرش دندان‌پزشکان از فالوآپ ایمپلنت‌های دندانی در بخش رادیولوژی، بهتر از پریودنتولوژی و پروتز بود. در بخش آگاهی، بسیاری از دندان‌پزشکان معیارهای انتخاب روش رادیوگرافی مناسب برای فالوآپ ایمپلنت را نمی‌دانستند. در مطالعه مهدی‌زاده و همکاران نیز نشان داده شد که میزان آگاهی دندان‌پزشکان عمومی شهر اصفهان در زمینه تجویز صحیح رادیوگرافی کمتر از حد انتظار است [7].
علت این اختلاف بین آگاهی از فالوآپ و نگرش از فالوآپ در بحث رادیولوژی می‌تواند برخاسته از این مسئله باشد که دندان‌پزشکان، رادیوگرافی را یک اقدام روتین و معمولی در طی کار خود می‌دانند و گمان می‌کنند از اطلاعات و دانش کافی در این زمینه برخوردار هستند (نگرش خوب)، درحالیکه این مطالعه مشخص کرد که آگاهی دندان‌پزشکان در حیطه رادیولوژی ایمپلنت تا حد مطلوب فاصله دارد و نیاز به اصلاح برنامه آموزشی دانشگاه‌ها جهت افزایش آموزش‌های مربوط به رادیولوژی ایمپلنت است.
نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه حاکی از کم بودن آگاهی و نگرش دندان‌پزشکان عمومی شهر اراک از فالوآپ ایمپلنت‌های دندانی است و با توجه به افزایش درخواست درمان ایمپلنت از سوی بیماران، نیاز به برگزاری بیشتر کلاس‌های آموزش ایمپلنت برای دانشجویان و کلاس‌های بازآموزی برای دندان‌پزشکان عمومی ضرورت پیدا می‌کند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اراک با شناسه اخلاق IR.ARAKMU.REC.1397.283قرار گرفته است.
حامی مالی
معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک از این مقاله حمایت مالی کرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان معیارهای استاندارد نویسندگی بر اساس پیشنهادات کمیته بین‌المللی ناشران مجلات پزشکی (ICMJE) را دارا بودند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از دانشگاه علوم پزشکی اراک به خاطر پشتیبانی فنی در اجرای این مطالعه تحقیقاتی قدردانی می‌کنند.
References
1.Rosen PS, Sahlin H, Seemann R, Rosen AS. A 1-7 year retrospective follow-up on consecutively placed 7-mm-long dental implants with an electrowetted surface. Int J Implant Dent. 2018; 4(1):24. [DOI:10.1186/s40729-018-0136-4][PMID][PMCID]
2.Kanathila H, Pangi A, Benakatti V, Patil S. Maintenance of dental implants: A way to long term success: A review. Int J Appl Dent Sci. 2018; 4(2):104-7. https://www.researchgate.net/publication/327594119_Maintenance_of_dental_implants_A_way_to_long_term_success-_A_review
3.De Angelis F, Papi P, Mencio F, Rosella D, Di Carlo S, Pompa G. Implant survival and success rates in patients with risk factors: Results from a long-term retrospective study with a 10 to 18 years follow-up. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2017; 21(3):433-7. [PMID]
4.Gulati M, Govila V, Anand V, Anand B. Implant maintenance: A clinical update. Int Sch Res Notices. 2014; 2014:908534.[DOI:10.1155/2014/908534] [PMID] [PMCID]
5.Etter TH, Håkanson I, Lang NP, Trejo PM, Caffesse RG. Healing after standardized clinical probing of the perlimplant soft tissue seal: A histomorphometric study in dogs. Clin Oral Implants Res. 2002; 13(6):571-80. [DOI:10.1034/j.1600-0501.2002.130601.x] [PMID]
6.Newman MG, Flemmig TF. Periodontal considerations of implants and implant associated microbiota. Int J Oral Implantol. 1988; 5(1):65-70. [PMID]
7.Mahdizadeh M, Fazaelipour M, Namdari A. [Evaluation of dentists¡¯ awareness of how to prescribe correct radiographs in Isfahan in 2010-2011 (Persian)]. Dent Res J (Isfahan). 2012; 7(5):637-42. http://jids.journalonweb.ir/index.php/jids/article/view/443
8.Newman MG, Takei HH, Klokkevold PR, Carranza FA. Carranza’s clinical periodontology. Philadelphia: Saunders Elsevier; 2015. https://books.google.com/books?id=LFTjAQAACAAJ&dq
9.Misch CE. Dental implant prosthetics. Maryland Heights: Elsevier Mosby; 2014. https://books.google.com/books?id=1iBtngEACAAJ&dq
10.Haghighat A, Bonakdarchian M, Ghafari SM. [Evaluation of Isfahan dental practitioner’s awareness about dental implants (Persian)]. Dent Res J (Isfahan). 2011; 6(4):493-9. https://jids.journalonweb.ir/index.php/jids/article/view/249
11.Jayachandran S, Bhandal BS, Hill KB, Walmsley AD. Maintaining dental implants--do general dental practitioners have the necessary knowledge? Br Dent J. 2015; 219(1):25-8. [DOI:10.1038/sj.bdj.2015.528][PMID]
12.Gibson RL, Barclay CW. Dental implantology education: A survey of opinion and experience of 106 general dental practitioners. Br Dent J. 2006; 201(6):367-70. [DOI:10.1038/sj.bdj.4814043] [PMID]
13.Pournasrollah A, Negahdari R, Vahid Pakdel SM. Evaluation of the knowledge of general dental practitioners in Tabriz about the implant treatment planning. Adv Biosci Clin Med. 2015; 3(3):24-31. http://www.journals.aiac.org.au/index.php/ABCMED/article/view/1546
14.Nagpal D, Prakash S, Kalra DD, Singh G. Knowledge, attitude, and practice of dental implants among dental postgraduates and practitioners in Davangere City, Karnataka: A cross-sectional study. Indian J Dent Res. 2018; 29(5):575-82. [DOI:10.4103/ijdr.IJDR_500_15] [PMID]
15.Candirli C, Korkmaz YT, Celikoglu M, Altintas SH, Coskun U, Memis S. Dentists’ knowledge of occlusal splint therapy for bruxism and temporomandibular joint disorders. Niger J Clin Pract. 2016; 19(4):496-501. [DOI:10.4103/1119-3077.183310] [PMID]
1.Rosen PS, Sahlin H, Seemann R, Rosen AS. A 1-7 year retrospective follow-up on consecutively placed 7-mm-long dental implants with an electrowetted surface. Int J Implant Dent. 2018; 4(1):24. [DOI:10.1186/s40729-018-0136-4][PMID][PMCID]
2.Kanathila H, Pangi A, Benakatti V, Patil S. Maintenance of dental implants: A way to long term success: A review. Int J Appl Dent Sci. 2018; 4(2):104-7. https://www.researchgate.net/publication/327594119_Maintenance_of_dental_implants_A_way_to_long_term_success-_A_review
3.De Angelis F, Papi P, Mencio F, Rosella D, Di Carlo S, Pompa G. Implant survival and success rates in patients with risk factors: Results from a long-term retrospective study with a 10 to 18 years follow-up. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2017; 21(3):433-7. [PMID]
4.Gulati M, Govila V, Anand V, Anand B. Implant maintenance: A clinical update. Int Sch Res Notices. 2014; 2014:908534.[DOI:10.1155/2014/908534] [PMID] [PMCID]
5.Etter TH, Håkanson I, Lang NP, Trejo PM, Caffesse RG. Healing after standardized clinical probing of the perlimplant soft tissue seal: A histomorphometric study in dogs. Clin Oral Implants Res. 2002; 13(6):571-80. [DOI:10.1034/j.1600-0501.2002.130601.x] [PMID]
6.Newman MG, Flemmig TF. Periodontal considerations of implants and implant associated microbiota. Int J Oral Implantol. 1988; 5(1):65-70. [PMID]
7.Mahdizadeh M, Fazaelipour M, Namdari A. [Evaluation of dentists¡¯ awareness of how to prescribe correct radiographs in Isfahan in 2010-2011 (Persian)]. Dent Res J (Isfahan). 2012; 7(5):637-42. http://jids.journalonweb.ir/index.php/jids/article/view/443
8.Newman MG, Takei HH, Klokkevold PR, Carranza FA. Carranza’s clinical periodontology. Philadelphia: Saunders Elsevier; 2015. https://books.google.com/books?id=LFTjAQAACAAJ&dq
9.Misch CE. Dental implant prosthetics. Maryland Heights: Elsevier Mosby; 2014. https://books.google.com/books?id=1iBtngEACAAJ&dq
10.Haghighat A, Bonakdarchian M, Ghafari SM. [Evaluation of Isfahan dental practitioner’s awareness about dental implants (Persian)]. Dent Res J (Isfahan). 2011; 6(4):493-9. https://jids.journalonweb.ir/index.php/jids/article/view/249
11.Jayachandran S, Bhandal BS, Hill KB, Walmsley AD. Maintaining dental implants--do general dental practitioners have the necessary knowledge? Br Dent J. 2015; 219(1):25-8. [DOI:10.1038/sj.bdj.2015.528][PMID]
12.Gibson RL, Barclay CW. Dental implantology education: A survey of opinion and experience of 106 general dental practitioners. Br Dent J. 2006; 201(6):367-70. [DOI:10.1038/sj.bdj.4814043] [PMID]
13.Pournasrollah A, Negahdari R, Vahid Pakdel SM. Evaluation of the knowledge of general dental practitioners in Tabriz about the implant treatment planning. Adv Biosci Clin Med. 2015; 3(3):24-31. http://www.journals.aiac.org.au/index.php/ABCMED/article/view/1546
14.Nagpal D, Prakash S, Kalra DD, Singh G. Knowledge, attitude, and practice of dental implants among dental postgraduates and practitioners in Davangere City, Karnataka: A cross-sectional study. Indian J Dent Res. 2018; 29(5):575-82. [DOI:10.4103/ijdr.IJDR_500_15] [PMID]
15.Candirli C, Korkmaz YT, Celikoglu M, Altintas SH, Coskun U, Memis S. Dentists’ knowledge of occlusal splint therapy for bruxism and temporomandibular joint disorders. Niger J Clin Pract. 2016; 19(4):496-501. [DOI:10.4103/1119-3077.183310] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
