BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
URL: http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-6252-fa.html
، رسول نجفی2
2- گروه آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اراک، اراک، ایران. ،
مقدمه
الگوی باروری مهم‌ترین پدیده تعیین‌کننده نوسانات جمعیت است این الگو تحت تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و فیزیولوژیکی است [1-3]. الگوی باروری در هر جامعه‌ای بر اساس روش‌های پیشگیری از بارداری و فاصله‌ای که زنان بین تولد فرزندان می‌گذارند تعریف می‌شود [4]. در حال حاضر باروری کل برای هر زن 2/5 کودک در سطح جهان است. منطقه آفریقا دارای بالاترین باروری با 4/7 فرزند به ازای هر زن و در اروپا کمترین باروری 1/6 فرزند به ازای هر زن است که این نسبت باروری در آسیا و آمریکای لاتین و کارائیب 2/2 فرزند به ازای هر زن است [5]. بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ١٣٩٥ میزان باروری کل ایران رقمی برابر با 2/01 فرزند محاسبه شد. این شاخص بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ١٣٩٠ برابر 1/8 فرزند محاسبه شده بود [6].
ناباروری یک مسئله محوری برای زوج‌های در سنین باروری در سراسر جهان است. یک تحلیل سیستماتیک از بروز ناباروری در بیش از ۱۹۰ کشور در جهان نشان داد در سال ۲۰۱۰، زنان رده سنی 20-44 سال 1/9 درصد از بروز ناباروری اولیه و 10/5 درصد از شیوع ناباروری ثانویه رنج می‌برند [7]. در ایران نیز شیوع ناباروری ۱۲ تا 21/9 درصد گزارش شده است [8]. طبق آخرین بررسی‌های صورت‌گرفته در سازمان جهانی بهداشت نرخ باروری در کل کشور 20/2 درصد گزارش شده است. تمایل به فرزندآوری تابع برخی عوامل جمعیت‌شناختی از جمله تحصیلات، سن زمان ازدواج و عوامل شیوه زندگی از جمله اضافه‌وزن و فعالیت فیزیکی است [9].
یکی از راه‌های تعیین عوامل مؤثر بر الگوی باروری استفاده از مدل‌سازی‌های آماری است. مدل‌یابی معادلات ساختاری یک تکنیک چند‌متغیره کلی از خانواده رگرسیون چند‌متغیری و بیان دقیق‌تر بسط مدل خطی کلی است که به پژوهشگر اجازه می‌دهد مجموعه‌ای از معادلات رگرسیون را به‌گونه‌ای هم‌زمان مورد آزمون قرار دهد و به بررسی هم‌زمان روابط بیان متغیرها بپردازد [10]؛ بنابراین مطالعه حاضر به منظور بررسی عوامل مؤثر بر الگوی باروری زنان شهر اراک با مدل معادلات ساختاری انجام شد.
مواد و روش‌ها
مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی است که جامعه آماری آن را کلیه زنان متأهل همراه بیمار در سنین فرزندآوری تشکیل می‌دهند. نمونه‌ها از بین زنان متأهل همراه بیمار که به سه بیمارستان مرکز آموزشی درمانی طالقانی، بخش جراحی زنان مرکز آموزشی درمانی ولیعصر و بخش اطفال مرکز آموزشی درمانی امیرکبیر شهر اراک در سال 96 مراجعه کرده بودند به صورت تصادفی انتخاب شدند.
معیارهای ورود به مطالعه: کلیه زنان متأهل 15 تا 49ساله که رضایت شفاهی از شرکت در مطالعه داشتند و به عنوان همراه بیمار به بیمارستان آمده بودند. 384 فرد به صورت تصادفی در بیمارستان‌های مذکور انتخاب شدند. اطلاعات هر فرد از طریق پرسش‌نامه و با کسب رضایت آگاهانه فرد جمع‌آوری شد. برای گردآوری اطلاعات از چک‌لیست محقق‌ساخته دوقسمتی استفاده شد. قسمت اول چک‌لیست حاوی اطلاعات جمعیت‌شناختی (سن، تحصیلات، محل سکونت، شغل و سطح درآمد) و قسمت دوم حاوی سؤالاتی شامل روش‌های پیشگیری از بارداری، سابقه ناباروری، درمان ناباروری و فعالیت بدنی بود. داده‌ها پس از جمع‌آوری با روش معادلات ساختاری بررسی شدند. مدل‌های معادلات ساختاری به طور معمول ترکیبی از مدل‌های اندازه‌گیری و مدل‌های ساختاری هستند. بنابر مدل‌های اندازه‌گیری، مشخص می‌شود کدام‌یک از متغیرهای مشاهده‌شده، متغیرهای پنهان هستند. متغیر پنهان در مدل ساختاری قابل مشاهده نیست و در برابر متغیر آشکار قرار می‌گیرد. این متغیر توسط دیگر متغیرها قابل محاسبه است [11]. مدل‌های ساختاری مشخص می‌کنند کدام‌یک از متغیرهای مستقل بر کدام‌یک از متغیرهای وابسته تأثیر دارد و یا کدام متغیرها باهم همبسته‌اند. متغیرهای مشاهده‌شده که در نقش معرف در مدل اندازه‌گیری هستند همراه با خطای اندازه‌گیری در نظر گرفته می‌شوند [11]. این خطاها نیز چون به طور مستقیم اندازه‌گیری نمی‌شوند، نوعی متغیر پنهان به حساب می‌آیند. این مدل خطاها نشان‌دهنده همه متغیرهایی هستند که معرفی غیر از متغیر پنهان را اندازه‌گیری می‌کنند؛ درواقع نمودی از متغیرهای مستقل حاضر در مدل در تبیین متغیر وابسته هستند [12]. همچنین برای تعیین برازندگی مدل معادلات ساختاری از معروف‌ترین شاخص‌ها، شاخص کای‌دو، شاخص برازندگی، شاخص تعدیل‌یافته برازندگی، شاخص نرم‌نشده برازندگی، شاخص برازندگی تطبیقی و ریشه دوم برآورد واریانس خطای تقریب استفاده شد [13]؛ بنابراین برای سنجش اثر عوامل اثرگذار از مدل فرضی تصویر شماره 1 در روابط متغیرها استفاده شد:
همان‌طور که در تصویر شماره 2 مشخص است چهار متغیر پنهان فعالیت بدنی، اطلاعات جمعیت‌شناختی، روش‌های پیشگیری از بارداری و الگوی باروری و اثر هرکدام از این متغیرها روی الگوی باروری بررسی شد. اطلاعات توسط نرم‌افزار Amous نسخه 11 و SPSS نسخه 22 مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها
میانگین و انحراف معیار سنی ۳۸۴ خانم شرکت‌کننده در مطالعه حاضر 11/19±40/03بود. تقریباً همه افراد از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کرده بودند، اما انتخاب و درصد استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری در آن‌ها متفاوت بود؛ به طوری که روش طبیعی (73/2 درصد) بیشترین روش مورداستفاده و کمترین آن تزریق آمپول یک‌ماهه (1/6 درصد) بین افراد شرکت‌کننده در این مطالعه بود. افراد طی ۱ تا ۲۷ سال از یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری (کاندوم، طبیعی، قرص، IUD، آمپول یک‌ماهه و آمپول سه‌ماهه) استفاده کردند (جدول شماره 1).
.png)
در جدول شماره 2، همبستگی‌های میان متغیرها با استفاده از تجزیه و تحلیل دومتغیره بررسی شد؛ همان‌طور که مشاهده می‌شود هرچه سطح درآمد افزایش یابد، ناباروری اولیه و ثانویه نیز افزایش خواهد یافت.
.png)
نتایج آزمون همبستگی حاکی از آن است که سطح درآمد با متغیرهای استفاده از قرص، کاندوم، IUD، روش پیشگیری طبیعی، پیاده‌روی و سایر فعالیت‌های بدنی رابطه مثبت و معناداری دارد (0/05>P). ناباروری ثانویه با متغیرهای استفاده از کاندوم، آمپول سه‌ماهه، IUD و سایر فعالیت‌های بدنی رابطه معنادار نداشت (P>0/05)
نتایج حاصل از برازش مدل معادلات ساختاری در جدول شماره 3 نشان داد شاخص‌های مربوط به مدل پیشنهادی مقدار X2/df دارای معنی‌داری (0/001>P) است که این مقدار برازش قابل قبولی را بیان کرد.
.png)
مقادیر GFI ،AGFI و CFI نزدیک به مقدار 1 است که نشان از برازش مطلوب مدل دارد. مقدار RMSEA در این جدول 0/06 است که بر اساس مطالعات مربوطه همواره این مقدار اگر کمتر از 0/1 باشد مدل، یک مدل مطلوب است. مقدار HOELTER در این مطالعه در سطح 0/01، 251 است. بنابراین حجم نمونه در این مطالعه نیز مناسب است (جدول شماره 3).
از آنجا که در روش معادلات ساختاری می‌توان هم‌زمان چند متغیر مستقل را با چند متغیر وابسته در نظر گرفت. بر همین اساس تصویر شماره 2 الگوی تأیید‌شده مدل معادلات ساختاری چهار متغیر الگوی باروری، روش‌های پیشگیری از بارداری، فعالیت بدنی و اطلاعات جمعیت‌شناختی را نشان می‌دهد. در این مدل تأیید‌شده تمام وزن‌های رگرسیونی معنادار هستند. عوامل جمعیت‌شناختی شامل شغل، سطح درآمد و محل سکونت بر الگوی باروری اثرگذار هستند. همچنین نوع فعالیت ورزشی که شامل پیاده‌روی و غیره است بر الگوی باروری افراد شرکت‌کننده در مطالعه حاضر اثرگذار بودند (0/05>P).
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
References
1.Adhikari R. Demographic, socio-economic, and cultural factors affecting fertility differentials in Nepal. BMC Pregnancy Childbirth. 2010; 10(1):19. [DOI:10.1186/1471-2393-10-19] [PMID] [PMCID]
2.Farrokh Eslamlou HR, Mogadam Tabrizi F, Moeini SR, Vahabzadeh Z. [Pre-marriage couplesfertility attitude following recent childbearing persuasive policies in Iran (Persian)]. J Urmia Nurs Midwifery Fac. 2013; 11(10):836-46. http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-1649-fa.html
3.Amiri F, Rafiei M, Najafi R. [Study of fertility and use of pregnancy contraceptive methods in women referring to remedial centers in Arak city in 2017 (Persian)]. J Arak Univ Med Sci. 2019; 22(3):1-0. http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-5947-en.html
4.Yadava RC, Kumar A, Pratap M. Estimation of parity progression ratios from open and closed birth interval data. J Data Sci. 2013; 11(3):607-21.
5.Bagirova A, Shubat AB. Factors affecting reproductive activity of the population of russian regions. Reprodukce lidského kapitálu – vzájemné vazby a souvislosti. 2014; 27-35.
6.Fertility and infertility. Statistical Centre of Iran. [Internet]. 2019 [Updated 2019 Sept 08]. Available from: https://www.amar.org.ir/english/Statistics-by-Topic/Population
7.Cong J, Li P, Zheng L, Tan J. Prevalence and risk factors of infertility at a rural site of northern China. PloS One. 2016; 11(5):e0155563. [DOI:10.1371/journal.pone.0155563] [PMID] [PMCID]
8.Fooladi E, Danesh MM, Kashfi F, Khani S, Mohammadpor RA. [Study of infertile husbands’ and wives’ point of view to infertility and marital adjustment in patients reffering to Royan infertility center of Tehran in 2005 (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2006; 16(55):131-7. http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-162-fa.pdf
9.World Health Organization. Global Health Observatory country views. [Internet]. 2002. [Updated 2020 Agu 07]. Available from: http://apps.who.int/gho/data/node.country.country-IRN.
10.Alavi M. [Structural Equation Modeling (SEM) in health sciences education researches: An overview of the method and its application (Persian)]. Iran J Med Educ. 2013; 13(6):519-30. http://ijme.mui.ac.ir/article-1-2228-fa.html
11.Gunnell DJ, Ewings P. Infertility prevalence, needs assessment and purchasing. J Public Health. 1994; 16(1):29-35. [DOI:10.1093/oxfordjournals.pubmed.a042931] [PMID]
12.Fskhodi AA, Hadinejad B. [Organizational effectiveness assessment with structural equation modeling approach (Persian)]. Res Manage Iran. 2012; 2012(3):1-20. http://ensani.ir/file/download/article/20121210084940-9566-31.pdf
13.Hooman HA. Structural equation modeling with LISREL application. Tehran: SAMT; 2010. p. 340.
14.Mahdi Akhgar M, Soltanian A, Mahjub H, Karami M. [Evaluation of fertility model by using path analysis in Hamadan city in 2014 (Persian)]. Avicenna J Clin Med. 2015; 22(2):122-8. http://sjh.umsha.ac.ir/article-1-42-en.pdf
15.Tavousi M, Motlagh Me, Eslami M, Haerimehrizi A, Hashemi A, Montazeri A. [Fertility desire among Iranians living in Tehran: Reasons for desire and disinterest (Persian)]. Payesh. 2016; 15(6):663-8. https://payeshjournal.ir/article-1-141-fa.pdf
16.Amerian M, Kariman N, Janati P, Salmani F. [The role of individual factors in decision making for the first childbearing (Persian)]. Payesh. 2016; 15(2):143-51. https://payeshjournal.ir/article-1-182-fa.pdf
17.Statistical Center of Iran. Fertility desire in adolescents. [Internet]. 2014 [Updated 2020 Sep 08]. Availble from: https://www.amar.org.ir/english/Statistics-by-Topic/Education-and-Research
18.Mousavi SF. The Role of interpersonal identity statuses in predicting the attitudes of married people toward love. IInt J Psychol. 2014; 8(2):74-88. http://www.ijpb.ir/article_55578_52264d9bd6cd16a67fd9f53eff526109.pdf
19.Keshavarz H, Haghighatian M, Tavasoli Dinani Kh. [A study on the factors influencing the space between marriage and having children (Case study: Married women of 20-49 in Isfahan) (Persian)]. J Appl Soci Univ Isfahan. 2013; 24(2):111-26. http://jas.ui.ac.ir/article_18305.html
20.Mirzaei M, Shams Ghahfarrokhi M. [The effect of women’s employment characteristics on fertility (Persian)]. Hum Reprod. 2014; 9(17):113-39. http://www.jpaiassoc.ir/article_20071_289448803cfe798f086df8666ae4a3a7.pdf
21.Khademi A, Alleyassin A, Agha-Hosseini M, Ahmadi Abhari A, Esfhandi H, Fakhimi Derakhshan K. [Depression and infertility: Evaluation of 681 infertile women using Beck depression inventory (pERSIAN)]. J Hayat. 2004; 10(2):13-21. http://hayat.tums.ac.ir/article-1-264-fa.html
22.Sadegh Moghadam L, Moslem AR, Gharche M, Chamanzari H. [Study of women infertility of Gonabad (Persian)]. Horiz Med Sci. 2008; 13(4):82-5. http://hms.gmu.ac.ir/article-۱-۳۰۴-fa.html
23.Hosseini J, Emadedin M, Mokhtarpour H, Sorani M. Prevalence of primary and secondary infertility in four selected provinces in Iran, 2010-2011. Iran J Obstet Gynecol Infertil. 2012; 15(29):1-7. http://eprints.mums.ac.ir/id/eprint/5542
24.Khademi A, Alleyassin A, Aghahosseini M, Ramezanzadeh F, Abhari AA. Pretreatment Beck Depression Inventory score is an important predictor for post-treatment score in infertile patients: a before-after study. BMC Psychiatry. 2005; 5(1):25. [DOI:10.1186/1471-244X-5-25] [PMID] [PMCID]
25.Moura-Ramos M, Gameiro S, Canavarro M, Soares I. Assessing infertility stress: Re-examining the factor structure of the Fertility Problem Inventory. Hum Reprod. 2011; 27(2):496-505. [DOI:10.1093/humrep/der388] [PMID]
26.Shafaie FS, Mirghafourvand M, Rahimi M. Perceived stress and its social-individual predicors among infertile couples referring to infertility center of Alzahra hospital in Tabriz in 2013. Int J Womens Health Reprod Sci. 2014; 2(5):291-6. [DOI:10.15296/ijwhr.2014.47]
27.Erfani A. Curbing publicly-funded family planning services in Iran: Who is affected? : J Fam Plann Reprod Health Care. 2017; 43(1):37-43. [DOI:10.1136/jfprhc-2015-101383] [PMID]
28.Pouransary Z, Sheikh Z, Eshrati B, Kamali P. [Prevalence of contraceptive use and the importance of the husband's cooperation in married women in Iranshahr, 2005 (Persian)]. Iran J Epidemiol. 2008; 3(3):55-60. https://irje.tums.ac.ir/article-1-162-en.pdf
29.Hosseini N, Mazloomy S, Fallahzadeh H, Sharifabad M. [Study of continuance rate and related causes of discontinuance of pregnancy prevention methods among women in Yazd (Persian)]. SSU_J . 2008; 16(1):166. http://jssu.ssu.ac.ir/article-1-552-en.pdf
30.Xiaoqin C, Li X, Xiaoping P, Chuanrong Z, Shiyuan L. Survey of IUD replacing status in Sichuan, PR China. Contracept. 2003; 67(5):379-83. [DOI:10.1016/S0010-7824(03)00003-9]
31.Rahnama P, Hidarnia A, Montazeri A, Kazemnejad A. Salient beliefs relevant to oral contraceptives among withdrawal users for development of a Belief-Based Questionnaire: Applying the theory of planned behavior. J Qual Res Health Sci. 2012; 1(3):202-13. http://jqr.kmu.ac.ir/article-1-87-fa.html
32.Sadeghi F, Miri N, Barikani A, Hossein Rashidi B, Ghasemi Nejad A, Hojaji E, et al. [Comparison of Food intake, physical activity and weight in infertile and healthy women aged 25-40 years (Persian)]. Iran J Obstet Gynecol Infertil. 2015; 18(173):32-40. http://ijogi.mums.ac.ir/article_6367_103b49ded984bee7ecf4430d3984a8c3.pdf
33.Abbasi S, Moazami M, Bijeh N, Mirmajidi SR. [Investigation of the Relationship between Physical Activity Levels, Maternal Weight (before delivery) and Serum Cortisol Level (during labor) in Nulliparous women (Persian)]. Iran J Obstet Gynecol Infertil. 2015; 18(151):12-9. http://ijogi.mums.ac.ir/article_4625_6baf8da12cba5e93a4d428d32a42e280.pdf
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
